Diana Tjin – Het geheim van mevrouw Grünwald
door Ezra de Haan
Met haar debuutroman Het geheim van mevrouw Grünwald toont Diana Tjin dat ze een zeer geraffineerd schrijfster is. Want ondanks het waargebeurde historische verhaal waarop het boek gebaseerd is, en dat je zeker niet in de koude kleren gaat zitten, is het vooral de wijze waarop ze dit verhaal vertelt, dat het je bijblijft.
Diana Thin-A Cheong. Foto © Monique Kooijmans/courtesy by In de Knipscheer
Zo lokt de auteur je op uiterst slimme wijze het verhaal in. Ene Anna klopt bij mevrouw Grünwald aan. Ze vraagt om hulp, heeft een kamer nodig, al is het maar voor een nacht… Het briefje van haar oma doet wonderen. En zo belandt ze in het huis van mevrouw Grünwald aan de Jacob van Lennepkade. De oude vrouw blijkt in de dagen die volgen alles te weten over okers, sopropo, kousenband, tayerblad en antruwa: Surinaamse groenten die ze altijd pas na lang afdingen koopt. En als ze, in gesprek met Anna, dan ook nog mi gudu zegt, geef je haar al snel de Surinaamse nationaliteit…
Anna worstelt ook met de vraag waar mevrouw Grünwald vandaan komt. Haar opmerking: ‘Ik wist niet dat er in Suriname ook Duitsers wonen,’ maakt veel bij de oude vrouw los. ‘Kind praat geen onzin. Mijn familie zit er al generaties lang, al bijna tweehonderd jaar. Ikzelf ben er geboren en nog steeds heb ik er familie wonen. We leven daar met zoveel verschillende nationaliteiten samen, noem het maar op, Javanen, Chinezen, Creolen, Hollanders. En we leven allemaal in vrede met elkaar hoor.’
Dat laatste was niet altijd het geval. Want tijdens de Tweede Wereldoorlog bleek het vasthouden aan de Duitse nationaliteit uit sentimentele overwegingen reden genoeg om mevrouw Grünwald, samen met haar man en haar drie kinderen in Kamp Copieweg te interneren. Zeven jaar duurt de lijdensweg van de familie en pas wanneer vrijwel iedereen al het kamp heeft verlaten en de oorlog al twee jaar achter de rug is, komen ze vrij. Geen wonder dat ze Suriname in 1955 verlaten.
Een nieuw leven staat hun voor ogen… maar ook daar staan nieuwe, vaak ontluisterende ervaringen op hen te wachten. Zo weigeren pensionhouders hun kamers te verhuren zodra de getinte kinderen van mevrouw Grünwald in beeld komen en vragen ze bits waarom ze, in tegenstelling tot haar, die huidskleur hebben. Een bittere ervaring, ook omdat ze in Suriname altijd in de betere kringen had verkeerd en nu als ‘straatvolk’ werd behandeld.
De kamer in de Van Eeghenstraat die ze uiteindelijk huren blijkt slechts in eerste instantie een rustpunt. Al snel maakt één van de kinderen een vergelijking met de jaren in het kamp als het eten op een petroleumstel moet worden klaargemaakt, omdat ze de keuken niet mogen gebruiken. Mevrouw Smit, die de benauwde, kleine kamer verhuurt, blijkt een hekel aan Duitsers én aan de kinderen, die ze zwarte wilden noemt, te hebben.
Holland is geen Suriname, heet een van de hoofdstukken, en daar komt deze familie dan ook snel achter. Wanneer mevrouw Smit ook nog een dief blijkt, is de maat vol. Met name de gouden oorbellen die twee dagen na de vrijlating bij de Chinese goudsmit Soe Agnie in de Hofstraat werden gekocht, zijn een diefstal te veel. Ze wordt op heterdaad betrapt en met haar daad geconfronteerd. In plaats van zich te schamen en haar excuus aan te bieden, begint ze te schelden.
Haar zure mond maakt herinneringen los die mevrouw Grünwald liever was vergeten. ‘Weet je waar die samengeknepen, bleke lippen van mevrouw Smit me aan deden denken? Ze waren net zo smal en precies zo wit als die van de Nederlandse officieren die mijn man kwamen oppakken in de vroege ochtend van 10 mei 1940, meteen na de aanval op Nederland. Hun baas, die ellendeling van een gouverneur Kielstra, heeft direct alle manspersonen in het bezit van de Duitse nationaliteit gevangen laten nemen.’
Het geheim van mevrouw Grünwald is een prachtige roman die een uiterst wrange geschiedenis beschrijft met soms haast surrealistische beelden. Hierdoor krijgen sommige scènes een betoverende schoonheid en gaat de roman verder dan een in meerdere landen spelend levensverhaal. Diana Tjin is een schrijfster waar we nog veel van mogen verwachten.
Tekst uitgesproken op de boekpresentatieprogramma ‘TheTwain Shall Meet’ van Uitgeverij In de Knipscheer, Theater Podium Mozaïek Amsterdam, 3 september 2017
Diana Tjin, Het geheim van mevrouw Grünwald . Haarlem: In de Knipscheer, 2017.
Ezra de Haan is schrijver, recensent en redacteur van In de Knipscheer.
RSS
Facebook
Twitter
