Feuilleton van Willem Kroon in Antilliaans Dagblad
door Aart G. Broek
De Papiamentstalige schrijver Willem E. Kroon (1886-1949) onderstreepte de noodzaak van het rooms-katholieke geloof op Curaçao met de woorden: “Un bida sin religion ta peor cu di un animal” (leven zonder religie is erger dan dat van een beest). Dit klinkt dreigender dan feitelijk het geval was. Kroon wist als geen ander dat hij zijn lezers in de woelige jaren twintig en dertig van de vorige eeuw niet zou overtuigen door uitsluitend hel en verdoemenis te prediken. Zijn novela ‘Mester a deré, promé el a drenta na casa’ is een goed voorbeeld.
De novelle is niet alleen een eilandelijke variant op Charles Dickens’ Christmas Carol en zodoende uitgesproken moralistisch. Kroon verleidde zijn lezers met vele humoristische passages en buitenissige ervaringen die eerder lachlust dan angst oproepen. Hiervan getuigen de gedetailleerde verbeelding van ervaringen van een schijndode, het uitvergroten van oude Afro-Curaçaose tradities en een persiflage op het krakkemikkig gebruik van het Nederlands.
De novela verscheen als feuilleton in La Union van 25 november 1926 tot en met 27 januari 1927. Nog dat zelfde jaar verscheen het in een boekpublicatie, samen met een andere roman van Kroon. Een exemplaar van deze gezamenlijke uitgave, Dos novela geheten, stuurde Kroon naar de hoogleraar dr. Dirk Christiaan Hesseling (1859 – 1941). Hij zou de roman naar het Nederlands vertalen en van een kort voorwoord voorzien; zie hieronder ‘Een woord vooraf’.
Hesselings vertaling werd afgerond in september 1933 en oogt redelijk, al behoefde het nog redactie. Tot een publicatie kwam het niet. Het project stokte, mogelijk omdat Hesseling te oud werd (hij was toen 74) en zodoende de taak te zwaar of, niet minder aannemelijk, de belangstelling voor de creoolse taal was nog te gering om een uitgever bereid te vinden de roman van Kroon in Nederlandse vertaling te publiceren.
Het manuscript is bewaard gebleven in de bibliotheek van de Universiteit van Leiden. Het zal de komende maanden alsnog in druk verschijnen, namelijk in het Antilliaans Dagblad!
Feuilletons van Willem Kroon spelen zich grotendeels af in de wijk Otrobanda Willemstad – ca. 1930 – foto collectie Antheunissen Leiderdorp
‘Papiamentstalige feuilletons van Willem Kroon; Houvast in het moderne leven op Curaçao’ van Aart G. Broek verscheen oorspronkelijk in Antilliaans Dagblad van 10 december 2015.
D.C. Hesseling – Een woord vooraf
Het Papiaments, de taal waarvan ook de ontwikkelde en de beschaafdste inwoners van Curaçao zich bedienen, kan nog niet wijzen op een letterkunde van enige omvang. Is het voor litterair gebruik ongeschikt? De omstandigheid dat het de verkeerstaal is van mensen uit alle standen, ook de aanzienlijkste, doet dat betwijfelen. [H]et verhaal dat hier in vertaling wordt aangeboden, hoopt te bewijzen dat kennismaking met een proeve van het Papiaments als geschreven taal om meer dan een reden aanbeveling verdient.
De schrijver is een bescheiden man, die aan zijn tot heden verschenen verhalen geen overdreven waarde toekent. Ik zal hem op dat punt niet tegenspreken, maar wel geloof ik dat, na erkenning van het minder geslaagde, men moet wijzen op de hoedanigheden waardoor zijn werk in verschillende opzichten belangstelling waard is.
Te grote uitvoerigheid, die wel eens tot langdradigheid wordt, is de fout die de heer Kroon met vele moralisten gemeen heeft; hij zegt bij herhaling wat de lezer door de voorstelling van de schrijver onmiddelijk moest kunnen gevoelen. Dat er karakters der personen, behalve dat van de hoofdpersoon, te flauw van omtrek zijn, dat er te veel onwaarschijnlijk blijft in de gebeurtenissen, dat op het einde de uitvoerigheid der moraliserende beschouwingen plaats maakt voor een haastige, en daardoor slecht gemotiveerde oplossing, dat zijn gebreken die men niet mag verzwijgen, maar die men volstrekt niet als ongeneeslijk mag beschouwen.
Er staat tegenover dat de heer Kroon veel gevoel heeft voor het komische en dat weet te uiten op een zeer oorspronkelijke, door plotselinge overgang tot het ernstige soms bevreemdende, wijze. [H]ij laat, geestig en plastisch, ons het leven zien van de zogenaamde middenstand te Curaçao en vertelt van hun folklore, hun zeden en gebruiken. Daarbij spot hij graag met de vooroordelen der blanken ten opzichte van de gekleurde bevolking en nog meer met de neiging der laatste om zich voor hun andere gelaatskleur te schamen. Vooral de opmerkingen over de gewoonten en het volksgeloof der Curazolenen verdienen mijns inziens door vertaling meer bekend te worden gemaakt, ook om de vorm waarin zij worden medegedeeld. Het komt mij voor dat het talent van de schrijver meer dat van een humorist is dan van een prediker der moraal.
Wassenaar, september 1933
prof. dr. Dirk C. Hesseling – 1907
RSS
Facebook
Twitter
Een mooie bijdrage, Aart, en navenant geïllustreerd door Michiel!