Geen ‘negers’, ‘hottentotten’ en ‘eskimo’s’ meer in het Rijksmuseum
door Patrick Meershoek
Negers, hottentotten, eskimo’s en indianen: zij komen straks niet meer voor in de omschrijving van de collectie van het Rijksmuseum. Het Rijksmuseum is een project gestart om kwetsende etnische aanduidingen in de collectie van honderdduizenden objecten op te sporen en te vervangen door neutrale termen.
Nnegerbediende’ op het portret van Margaretha van Raephorst is een ‘jonge zwarte bediende’ geworden © Rijksmuseum
Aanleiding is een groeiend gevoel van ongemak over termen die vaak nog uit de koloniale tijd stammen, zegt Eveline Sint Nicolaas, conservator op de afdeling geschiedenis. ‘Een zwarte vrouw werd vroeger al snel als negerin of negerinnetje omschreven. Dat ervaren veel mensen nu terecht als denigrerend.’
Het ongemak hangt ook samen met de grootschalige digitalisering van de collectie, waardoor bezoekers uit de hele wereld via de museumsite kennis kunnen nemen van de omschrijvingen. ‘Dat heeft de wisselwerking met het publiek enorm vergroot’, zegt Sint Nicolaas. ‘Deze actie past in ons beleid om de traditionele eurocentrische blik kritisch te benaderen.’
Beschrijvingen
Een werkgroep onder leiding van Sint Nicolaas brengt de termen in kaart. Geen sinecure, want het gaat niet alleen om titels van objecten, maar ook om omschrijvingen van stukken of bijschriften in fotoalbums. Een quickscan leverde vijftig ‘bosnegers’ op, en veertig ‘hottentotten’.
Sint Nicolaas: ‘Daarmee ben je er nog niet. We weten vaak heel goed wat niet meer kan, maar we weten lang niet altijd hoe we een voorstelling wel moeten omschrijven. Als het gaat om een betere beschrijving van inheemsen in Suriname, om een voorbeeld te geven, kunnen we kiezen uit Caraïben of Arowakken. Welke stam, dat wordt niet altijd duidelijk op basis van de voorstelling.’
In andere gevallen is het minder ingewikkeld. Het ‘zwarte negerinnetje’ op de foto van Hendrik Doyer uit het Suriname van het begin van de twintigste eeuw is omgedoopt tot ‘Surinaams meisje’.
‘De oude titel is opgeslagen als voormalige titel, zodat de geschiedenis van het object niet wordt uitgewist.’
Discussie
Uitgangspunt is dat de huidskleur van geportretteerden in principe niet meer wordt vermeld of eenmalig in de beschrijving wordt opgenomen.
Zo is de ‘negerbediende’ op het portret van Margaretha van Raephorst een ‘jonge zwarte bediende’ geworden, omdat de elite zich status verschafte door het bezit van een zwarte bediende en hij daarom is afgebeeld op het portret.
De aanpassingen leidden intern niet tot discussie, vertelt de conservator. ‘Iedereen is er heel positief over. We hopen in het voorjaar een heel eind te zijn met de aanpassingen. Na de jaarwisseling gaan we met andere musea om de tafel zitten om ervaringen uit te wisselen. De volkenkundige musea beschikken over grote expertise, maar voor de meeste musea is dit nog onbekend terrein.’.
[uit Het Parool, 09-12-15]
RSS
Facebook
Twitter
Het Letterkundig Museum in Den Haag krijgt het nog druk met alle om- en beschrijvingen van de bekendste novelle van Cola Debrot: Mijn zuster de Curaçaose schooljuffrouw .
Inderdaad. En dan te denken aan die duizenden politiek incorrecte boeken in het Frans, Spaans, Portugees, Duits, etc.
Zouden de kinderen nog Indiaantje mogen spelen?
En wat jammer van die tongbreker’ ‘Hottentottententententoonstelling’!
Ik raad ‘hen’ aan in de toekomst andere termen te gebruiken en bij de oude benamingen een klein briefje te plaatsen met de mededeling dat men in de toekomst…
Wat denken ze trouwens van ‘inboorling’? Klinkt ook niet echt goed. Zouden ze precies weten waar al die museumindianen vandaan komen? Tot welke stam ze behoren? Wat doen ze met een skelet?
En ‘Afrikaan’ is toch wat vaag? Wat doen we met ‘negerhollands’? ‘negroïde’ bevolking?
Wat hebben die mensen zich op de hals gehaald? Allemaal de schuld van Quinsey Gario! En van Sylvana-met-de-borsten. Ook moet er worden nagedacht over de rivier de ‘Niger’ in Afrika.
Klaas, we moeten het in de toekomst nog maar eens hierover hebben.