Diya of dia?
Recensie roman Diya – Kirtie Ramdas
door Chan Choenni
Onlangs is verschenen een roman van de hand van de arts Kirtie Ramdas getiteld Diya. Diya is de naam van de hoofdpersoon; een hindostaanse jonge vrouw die verliefd raakt op een autochtone Nederlandse jongeman Lucas. Daarna beginnen echter de problemen; namelijk de acceptatie van deze ‘bakra’ door de hindostaanse familie.
Ik heb dit boek in één dag uitgelezen. Het telt in totaal 246 pagina, maar de tekst is in grote letters en het boek is zeer vlot geschreven. Bovendien raakte ik zodanig geïnteresseerd in het verloop i.c. de afloop. En vooral of Diya voor Lucas zou blijven kiezen, dat ik dit boek in een ruk heb uitgelezen. Ramdas schetst eerst enkele bekende pesterijen waarmee Hindostanen worden geconfronteerd in Nederland. Autochtone Nederlandse leerlingen plagen Hindostanen soms vanwege hun vreemde of verschillend uit te spreken namen. Bijvoorbeeld Diya (aarden bakje voor olielampje, figuurlijk licht brengende) wordt geplaagd met de volgende opmerking: “volgende dia.” (Een dia werd gebruikt in de vorige eeuw en was een soort fotoslide die achter elkaar werd geprojecteerd op een doek.) Of de hindostaanse jongensnaam Vishal. Zijn naam werd uitgesproken als vis-hal. Overigens zijn de van oorsprong hindostaanse namen als Asha, Shanti en Sita zodanig ingeburgerd in Nederland onder autochtonen dat ik vaak in de war raak. Bijvoorbeeld als ik hoor dat Asha een artikel heeft geschreven in de Volkskrant. Het betreft in dit verband de bekende columniste Asha Ten Broeke; maar ik ben nog steeds niet aan gewend geraakt dat Asha geen exclusief hindostaanse naam meer is.
Diya stipt ook aan de vervelende verdenking in winkels waarmee zij als gekleurde wordt geconfronteerd; zij zal wel van plan zijn om te stelen. En natuurlijk wordt Diya ook met de onbekendheid met Hindostanen geconfronteerd; men gelooft bijvoorbeeld niet dat zij van Suriname afkomstig is. Maar anderzijds kan Diya zich ook niet goed inbeelden in de romantiek en nostalgie van de eerste generatie Hindostanen met betrekking tot Suriname. Zo bezoekt zij Suriname op negentienjarige leeftijd. Op pagina 117-118 lezen wij haar impressie:
Drie wekenlang, drie keer op een dag rijst eten en veel hangen in de hangmat. Heel veel verse cocosnoot (bedoeld wordt cocosnootwater – C.C.) drinken en schaafijs…geen cornetto of Raketje wat daar tegen op kan…. In de tweede week verbleven we bij familie in Commewijne. Ze hadden een groot huis en de buurjongen Maikel was ook vaak in de avond uren aanwezig…Op een van die avonden vroeg Maikel of ik met hem meeging naar de chinees….Hij deed zijn arm om me heen. Ik vond het niet prettig…Hij liet zijn arm zakken en gleed met zijn hand langs mijn borst. Het was de eerste keer dat een jongen me daar aanraakte. Ik deed alsof ik het niet had gevoeld en negeerde het….
Satish
De Hindostaanse student Diya studerend aan de universiteit van Leiden kan echter de Hollandse pesterijen goed pareren. Zij heeft autochtone vriendinnen en wordt lid van de bekakte studentenvereniging Minerva. Ramdas beschrijft het leven in de stad Leiden, het studentenleven en de verliefdheid op Lucas. We krijgen ook een aardig inzicht in het leven van zogeheten tweedegeneratie-Hindostaanse en haar beslommeringen. De dialogen zijn levendig. Maar zoals vaak bij Hindostanen het geval is, hebben haar ouders een Hindostaanse jongeman Satish op het oog. Deze zoon van een bevriende familie zou hun schoonzoon moeten worden – het lijkt wel een Bollywoodfilm. Diya vindt deze jongeman met opgeblazen ego maar niks. Maar op de vele verplichte familiefeestjes ontstaat toch een band; ook vanwege de grote tegenstand met betrekking tot de acceptatie van Lucas. Diya komt in een situatie terecht dat zij toch in enige mate voor Satish begint te kiezen. Een Hindostaans huwelijk tussen hen worden gearrangeerd. Allerlei voorbereidingen en Hindostaanse ‘huwelijkse voorpret’ passeren de revue, zoals het kopen van huwelijkskledij en sieraden. Diya gaat een keer mee in de auto van haar toekomstige levenspartner. Maar dit eindigt niet zoals men zou verwachten. Om te weten hoe het afloopt moet men het boek zelf lezen.
Het verhaal is gecentreerd rond 2008. Ik vraag me af of tegenwoordig nog steeds zo afwijzend wordt geregeerd op een blanke partner binnen de Hindostaanse gemeenschap. Ik denk in veel mindere mate, ook omdat de kinderen uit zulke gemengde relaties een blanke huidskleur meekrijgen. Daarom zijn de meeste Hindostanen zeer tevreden en trots op deze lichtgekleurde kinderen. Het Bollywoodideaal wordt verwezenlijkt, namelijk lichtgekleurde kinderen die vaak ook lang zijn. Bovendien zijn doorgaans de autochtone partners geïnteresseerd in het hindoeïsme.
Afwijzing
Ik denk dat de afwijzing vooral geldt met betrekking zwarte creolen (tegenwoordig Afro-Surinamers genoemd) en zwarte Antillianen. En bij hindostaanse moslims is het een en ander lastiger. Want bij hindoes is vaak weerstand tegenover een islamitische partner. In het laatste geval speelt ook mee de dwang die moslims meestal uitoefenen om de hindoes te bekeren tot de islam. Deze afwijzing is dus ten dele te begrijpen. Bij (zwarte) creolen en Antillianen is de huidskleur en bepaalde fysieke kenmerken een reden van afwijzing. Maar de acceptatie van blanke Nederlanders neem juist toe, getuige het stijgend aantal relaties tussen Hindostanen en autochtone Nederlanders de laatste jaren. Het gestelde probleem, namelijk afwijzing van de autochtone partner door de hindostaanse gemeenschap is hoogstwaarschijnlijk van voorbijgaande aard. Al met al heeft Kirtie Ramdas een mooie roman geschreven die een aardig tijdsbeeld neerzet. Zij heeft een fictief verhaal geschreven dat waar gebeurd had kunnen zijn. Zij schrijft: Voor mijn ouders, die niet zijn zoals in dit boek. En voor alle ouders, die wel zijn zoals in dit boek.
Ik vind dit boek zeer geschikt voor middelbare scholieren en het zou moeten prijken op de literatuurlijst van te lezen boeken. Bij mij blijft hier en daar echter twijfel bestaan of autochtone lezers wel alles kunnen begrijpen en invoelen. Bijvoorbeeld wat baithak gana is; een omschrijving als hindoestaanse muziekstijl in de verklarende woordenlijst lijkt mij niet voldoende; laat staan namen als Ramdew Chaitoe. Er zou meer uitleg moeten zijn, bijvoorbeeld in een noot. Maar als geen ander weet ik hoe moeilijk het is om het complexe hindostaanse leven te etaleren op begrijpende en inlevende wijze voor niet-hindostanen. Wat betreft is de Trinidadiaans-hindostaanse schrijver en Nobelprijswinnaar V.S. Naipaul één van de weinigen die het wel gelukt is. Lees in dit verband zijn beroemde boek Een huis voor Mr Biswas er op na.
P.S. Ik ontving dit boek als cadeau van Frank Kanhai in verband met ons 40-jarig huwelijk. Frank Kanhai zet zich in om hindostanen te stimuleren tot deelname aan sporten, in het bijzonder wandelen. Hij vroeg namens de auteur naar mijn mening over deze roman.
Het boek DIYA kost slechts 12,50 euro (+ € 3,99 verzendkosten) en kan worden besteld via de Webshop of stuur een mailtje naar info@kirtie.nl. Het boek is helaas niet te verkrijgen in de boekhandels of via bol.com.
[overgenomen van Hindorama, september 2019]
RSS
Facebook
Twitter
