25 februari!
door Els Moor
Vandaag is het 25 februari. Vijfendertig jaar geleden vond er hier een staatsgreep plaats. Militairen grepen de macht van een regering die verre van volmaakt was. In maart zouden nieuwe verkiezingen plaatsvinden, maar helaas, dat is er niet van gekomen. We gingen een tijd tegemoet van veel machtsmisbruik en zelfs moorden.
Kogelgaten in de muur van Bastion Veere, Fort Zeelandia, herinneren aan de gruwelen van 8/9 december 1982. Foto © Michiel van Kempen
De dag van 25 februari 1980 herinner ik me nog heel goed. Ik was bijna anderhalf jaar in Suriname, gaf met veel plezier les op de kweekschool, woonde ten noorden van het centrum van Paramaribo aan de Axwijkstraat, vlakbij de Surinamerivier in een traditioneel Surinaams huis ‘op neuten’en was tevreden. Voor de eerste keer was mijn moeder in Suriname. Dat was heel leuk. Ze was geïnteresseerd in dit voor haar vreemde tropische land en kon goed met mijn beste vriend Edie opschieten. Ze leerde veel van hem over Suriname en hoe de mensen hier leven. In die tijd had ik een 12-jarig meisje in huis, Coreen, dochter van mijn huishoudelijke hulp, Rieke. Coreen was er om mij bij te staan. Eind december had ik bij een auto-ongeluk mijn knie gebroken en het lopen ging nog steeds moeilijk. Ik hielp haar ook, met haar schoolwerk. Ze zat in de zesde klas en moest in juli toets maken. Ze had een kans, maar wel hulp nodig.
Toen kwam die ochtend. We hadden geen radio aan. Coreen ging vroeg uit huis. Haar school was ver en ze moest een bus pakken en in de stad overstappen. Toen ze al weg was hoorden we plotseling schoten. Radio aan. Een coup was gaande. De militairen schoten. Ze boezemden angst in. Ze overmeesterden de regering. Het was een groep militairen onder leiding van Desi Bouterse die een vakbond hadden opgericht, waar de regering het niet mee eens was. Enkelen van hen werden ook gevangen gezet. Kortom veel agressie ten opzichte van de regering die door het volk niet zo positief werd gezien. In de stad gingen de militairen tekeer. Er vielen doden en het politiebureau werd vernietigd. ‘Ga niet uit huis!’ Dat was een boodschap die we hoorden via de radio. Wij waren vreselijk angstig om Coreen. Net daar, in het centrum van de stad was ze uitgestapt. Wat moesten we doen?
Haar moeder slaagde er ondanks alle chaos in toch te komen en was ook erg ongerust. Gelukkig werd het meisje thuisgebracht. Ze was toch op haar school aangekomen, waar moeders met auto’s kinderen naar huis brachten. Zeer sociaal! Wat waren we blij. In de loop van de ochtend kwamen Aad en Albert uit Lelydorp , samen op een bromfiets. Ze waren ook bang. Hadden er behoefte aan dat we bij elkaar waren.Zo was het huis vol . Alle eten dat er nog was maakten we klaar en dronken de laatste resten rum en bier. Naar een winkel konden we niet gaan. Die waren dicht en bovendien was het gevaarlijk de straat op te gaan. Maatje, zo noemde ik mijn moeder, was woedend. ‘Waarom moet ik nu weer meemaken wat ik in de oorlog in de jaren veertig heb beleefd. Dat kan een mens maar een keer. Ik wil terug, terug naar Nederland.’ Als ze weer schoten hoorde, huilde ze. We konden haar troosten met het laatste restje rum. Het wachten was op vriend Edie. Hij zou toch komen om te zien hoe wij het maakten. Maar hij kwam niet. We hoorden ook niets van hem. De volgende ochtend zagen we in de krant ( die ik altijd in de bus kreeg) dat ex-militairen opgepakt waren. Er stond een foto van oudere mannen. Ze stonden op een rij en hadden ( verplicht) hun handen achter in hun nek.. Ze werden opgesloten. Daar is Edie ook bij, als ex-militair, concludeerden we. Maar gelukkig: de volgende dag kwam hij bij ons: hij had gehoord dat hij gevaar liep opgesloten te worden en had zich ergens verborgen, waar geen telefoon was. Hij was de dans van de militairen ontsprongen!
Zo gingen we een tijd in van veel spanning en onzekerheid. Wat zou er gaan gebeuren? Zouden Aad , Albert en ik het land uitgezet worden? Moesten we blijven of weggaan? Allemaal vragen, maar het leven ging door. Ik gaf mijn lessen , strompelend met mijn nog zwakke knie en moest van de fysiotherapeut iedere dasg zwemmen. Ik besloot om, als het enigszins kon,mijn studenten niet in de steek te laten, ook Edie en Coreen en anderen niet. Zo is het gegaan. Een dochter van Edie die veel relaties had, had ervoor gezsorgd dat mijn moeder inderdaad eerder kon vertrekken. Enkele dagen na de coup. We probeerden te leven met de situatie en dat lukte… tot we opnieuw geconfronteerd werden in december 1982 met onmenselijk geweld….de Decembermoorden. Nu is de leider van de coup en van het geweld de president van het land. Veel jongeren zijn niet op de hoogte van wat er precies allemaal gebeurd is en wie dat wel weten omdat ze het meegemaakt hebben, zijn voor het grootste deel angstig om hun mond open te doen of erover te schrijven. Hoe gaat het verder? Wat gebeurt er bij en na de verkiezingen? Veel onzekerheid. Maar we leven door. Het is vandaag 35 jaar geleden dat de coup gepleegd werd. Dan komen herinneringen boven…
[geschreven op 25 februari 2015 door wijlen Els Moor]
RSS
Facebook
Twitter
