blog | werkgroep caraïbische letteren

Vervoering van Shantie Singh

Het verhaal dat verteld moest worden

door Rihana Jamaludin

Eindelijk! Het werd tijd dat er een roman verscheen over de geschiedenis van Surinaamse hindoestanen. Alle elementen voor een boeiend verhaal waren immers al aanwezig: voorouders die de oversteek wagen vanuit moeder India naar Zuid Amerika. Arme contractarbeiders die de moed en het inzicht hebben om voor de volgende generaties te werken.

De worteling en integratie in Suriname, een andere bevolking leren kennen en nieuwe talen als Nederlands en Sranang. En het Indiase erfgoed dat steeds doorgegeven wordt en de basis vormt voor de volgende generaties. Zelfs, wanneer sommige nazaten besluiten Suriname te verlaten en weer verder te trekken, naar Europa, Nederland. Shantie Singh ontrolt deze geschiedenis van Indiase diaspora in de roman Vervoering, een familiekroniek geïnspireerd door ervaringen van haar eigen familie.

vervoering

 

Verhaal

Het verhaal ontwikkelt zich als een lotus die opengaat. De oorsprong, het begin van de familiegeschiedenis is haast mythisch, met de hofintriges van een koning, Raj Mohan, zijn twee echtgenotes en een mysterieuze concubine, in een plantagehuis dat bij het Divalifeest schittert als een paleis in de nacht. Als later, in de jaren veertig, zoon Yash Mohan de Johannapolder verlaat en naar de stad trekt, treft hij Paramaribo in staat van paraatheid door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Dan krijgt het verhaal wortels in het heden en wordt aardser. Hierdoor weet Shantie Singh maat te houden en wordt het verhaal niet te zweverig. De grote kracht van de Indiase immigranten blijkt te schuilen in het kleine. Niet in tumult en strijdgewoel, maar in het hele dagen voorover gebukt planten van rijst in zompige aarde. In het bebouwen en bewoonbaar maken van een woest perceel, met niets dan de blote handen en wat eenvoudig gereedschap. Werken voor het nageslacht en vaak met succes: elke nieuwe generatie weet hogerop te komen. De sporen van de familie Mohan breiden zich verder uit wanneer Mukesh, de zoon van Yash, rond de onafhankelijkheid van Suriname besluit naar Nederland te emigreren. Bewonderenswaardig is om te zien hoe, met behulp van een onderling sociaal netwerk en sterke familiebanden, niet alleen de migratie naar Nederland en de integratie in de samenleving succesvol verlopen, maar ook hoe deze door de tijd heen van belang zijn geweest voor de overleving van de groep en bestijging van de sociale ladder. In een individualistische samenleving als Nederland, iets om jaloers op te zijn.

 

Bijzonder

Hoewel er sterke tradities worden beschreven, valt op dat er soms ook tegen de traditie geageerd wordt. Zoals het openlijk bekritiseren door hoofdpersoon Mukesh van de superieure positie van de pandit (hindoe geestelijke). Of het afblazen van een voorgenomen huwelijk door de moderne Sandra, ondanks de argumenten van haar (zelf uitgehuwelijkte) moeder ´Dat liefde ook niet alles is en je er zelf wat van moet maken.`

 

Historie

Bij het noodzakelijke informeren over historische achtergronden, weet de auteur het boeiend te houden door de ene keer een buitenstaander toe te voegen; het verliefde meisje dat het gesprek van de bruidegom met haar ouders afluistert. De andere keer vertelt het in ijlkoortsen gedroomde sprekende schip Chenab verhalen. Voor de (ingewijde) lezer is het feestelijke herkenning wanneer de schrijfster vertelt over Bollywood-films, die door hun populariteit grote invloed hebben op de hindoestaanse scene en de band met India mede in stand houden. Zoals Hare Rama Hare Krishna uit 1971, een ´hippie` film die de culturele kloof overbrugde en ook bezoekers buiten de hindoestaanse gemeenschap wist te trekken.

shantie singh

Shantie Singh

 

Mooi

Door het verhaal heen excelleert Shantie Singh met het oproepen van prachtige beelden die je bijblijven. Van het poëtische begin met Divali-lichtjes in de Nickeriepolder, naar een jongetje dat speciaal vroeg is opgestaan om zijn tong uit te kunnen steken naar het portret van de onsympathieke pandit Putu, tot aan de beschrijving van de moderne studiofoto van de zelfbewuste Rekha Badal en de daaropvolgende beroering in de gemeenschap. Enkele mooie zinnen die uitnodigen verder te lezen: ´Het was april en de stad snakte naar een metamorfose.` (blz. 262). En de jonge Mukesh die de leider wordt van een groepje kwajongens: ´Meteen voelde hij een onbekende verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat er geweldige dingen gingen gebeuren.` (blz. 201)

 

Minder

Minder zijn de gedeelten waarin voorwerpen aan het woord zijn: Kitab het schrijfschrift, Zardosi de trouwsari en Chenab, de houtsplinter van het schip. Uit de aard der zaak zijn deze voorwerpen beperkt in hun belevingswereld, wat hun een wat kinderlijke kijk geeft op de gebeurtenissen en ook herhalen ze vaak wat reeds eerder is verteld. Dat haalt de vaart uit het verhaal. Toch hebben de terugkerende voorwerpen een functie, ze vormen de band met het verleden, de oorsprong van de familie. Soms zie je de schrijfster worstelen; mogelijk geënt op het beeldende Sarnami, komt er vreemde beeldspraak aan te pas: ´Je hersenen zuigen zich vast aan een sieraad`. Of: ´Schilfers, irritatie en jeuk maakten zich zo snel mogelijk uit de voeten`.

 

Nederland

In het heden aangekomen dat zich afspeelt in Nederland, lijkt het alsof de schrijfster terugschrikt. Er is sprake van een stijlbreuk wanneer de vrouw van Mukesh op weg is naar Holland en de verteller opeens voor enkele bladzijden lang overspringt naar het standpunt van de ik-figuur, misschien omdat de schrijfster het verhaal uit de eerste hand hoorde en recht wil doen aan de bron. De karakterbeschrijving wordt naar het einde toe steeds oppervlakkiger. Na eerst nog de ontroerende beschrijving van een ontluikende relatie, verstrengeld met de ontwikkelingen bij een landverhuizing, wordt het verhaal steeds meer afgeraffeld en fragmentarisch. Zo mondt de scène van de vader die zijn kinderen traditionele verhalen vertelt, onverwachts uit in een verbod van diezelfde vader aan de kinderen om Sarnami te spreken. Maar wellicht maakt de schrijfster zich op om over dit deel van de familiegeschiedenis uit te weiden in een volgend boek. De geschiedenis gaat door en wacht erop geschreven te worden. En Shantie Singh schrijft met Vervoering geschiedenis.

 

Vervoering – Shantie Singh, De Geus/Oxfam Novib 2014, gebonden 411 blz. 19,95 euro.

on 09.12.2014 at 15:53
Tags: /

1 Trackback/Ping

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter