Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Wilders Geert
Leg geweldsmonopolie niet in handen van autoritaire Wilders
door Henry Does
‘Een mens die een ander mens van zijn vrijheid berooft, is een gevangene van de haat, opgesloten achter de tralies van vooroordelen en kleingeestigheid.‘ Nelson Mandela
De gevolgen voor haar kinderen van een grootschalige intimidatiecampagne, deden vicepremier Sigrid Kaag (Democraten 66) besluiten af te zien van haar lijsttrekkerschap. Haar vrijheid werd op ernstige wijze geschonden middels psychisch geweld, vooral via social media. Het markeerde een historisch dieptepunt voor de Nederlandse democratie. Temeer daar het een collega-lijsttrekker en fractieleider was, zelf bedreigd en bewaakt, die het X-voortouw nam in de misogyne ophitsing tegen de ‘Heks’!
Evaluatie
door Rob Woortman
Na vier weken Trump zullen toch ook mijn meer populistische jonge vrienden moeten toegeven dat deze populist als president beslist geen succes genoemd kan worden. Of zullen fervente aanhangers van het populisme blijven volhouden dat het nog wel goedkomt met deze gevaarlijke gek, die geen begrip lijkt te hebben van wat een democratische rechtstaat nu feitelijk inhoudt. read on…
Interview of propaganda?
door Rob Woortman
Ik probeerde mijn studenten ‘interview’ steevast uit te leggen dat een journalist tijdens een interview diende door te vragen. Laat iemand zijn motieven bloot leggen, onderzoek zijn argumenten en bovenal: wees kritisch. De lezer of toeschouwer heeft recht op duidelijkheid en jij, als journalist, bent ervoor die lezer duidelijkheid te verschaffen. Niets van dat alles bij het interview dat Rick Nieman Geert Wilders zondag jl. afnam. read on…
Alle dagen racisme
door Martin Sommer
Ik zag een gefotoshopte Geert Wilders voorbijkomen, als Zwarte Piet met witte kuif. Wilders wil in alle gemeenten een roetzwarte Piet verplicht stellen. Lachen joh, die halve gare Wilders met zijn Zwarte Pietenwet. Maar ik zou Wilders vooral niet te snel uitlachen. Er mankeert van alles aan hem, maar niet zijn politieke instinct. read on…
Bolo ta di pueblo (4)
Fred de Haas over Frantz Fanon
Op een Nederlands forum voor Creolen vond ik de volgende twee uitspraken uit 2011: – ‘Ik vindt het triest dat sommige creoolse of hindoestaanse vrouwen hun gezicht bleken. Soms zie ik dames die ik nog ken uit mijn schooltijd en ik weet dat ze van nature donker waren. Maar plotseling zie je ze na jaren met een lichtere tint in hun gezicht terwijl de rest van hun lichaam nog donker is. Of ze bleken hun hele lichaam. Hebben deze mensen een complex of zo? Waarom kan je niet mooi zijn als je donker bent? Weten ze niet dat het bleken van je huid heel gevaarlijk is? Nep om te zien man!’ – ‘de media maakt ons nog steeds wijs dat je niet mooi ben als je donker ben’ Fanon was het hiermee eens en vond dit soort gedrag (zoals het gladmaken van kroeshaar en bleken van de zwarte huid) ook ongelofelijk dom.
Julian Coco en Helmin Wiels
Ik herinner mij in dit verband (nooit ontkennen dat je zwart bent) de gewoonte van Julian Coco, de onlangs overleden zwarte meestergitarist uit Curaçao, om een kamer vol blanken binnen te komen met de woorden: ‘wie wil er een kus van deze zwarte lippen?’ Julian wist dat de mensen hem erg zwart vonden en, geestig als hij was, nam hij altijd de vlucht naar voren. Hij was iedereen vóór door de aandacht te vestigen op zijn kleur en kreeg altijd de lachers op zijn hand. Dat had, vond ik, altijd iets tragisch. Maar zo deed Coco het nu eenmaal en, in zekere zin, was dat een effectieve zelfbescherming. Julian Coco had trouwens helemaal geen hekel aan de Hollanders. ‘Ik heb een zwak voor die Makamba’s, ’ zei ie altijd. Hij was trouwens met een getrouwd.
Iemand die ook zijn kleur niet onder stoelen of banken stak was Helmin Magno Wiels, de leider van de Curaçaose volkspartij, de Partido Soberano. Herinnert u zich nog dat Helmin een video-opname had laten maken waarin hij achter tralies een banaan zat te eten? Hij deed dit om op een meedogenloze – maar geestige – manier te laten zien hoe blanken over zwarten konden denken. Dat tafereel (ik heb er verschrikkelijk om moeten lachen) was duidelijk geïnspireerd door wat Fanon schreef op bladzij 90 van Peau noire, masques blancs (een boek dat Helmin Wiels waarschijnlijk in een Nederlandse of Engelse vertaling onder zijn hoofdkussen had liggen):
‘Ik wierp een objectieve blik op mezelf, ontdekte mijn zwartheid, mijn etnische eigenschappen en op mijn schedel voelde ik woorden beuken als: kannibalisme, achterlijkheid, fetisjisme, raciale gebreken, slavenhalers en vooral, vooral de reclameboodschap ‘Y’a bon Banania!’
Y’a bon Banania
Toen ik in mijn jonge jaren veelvuldig gebruik maakte van de Parijse metro viel me altijd één affiche op dat op elk station minstens één keer voorbijflitste. Dat affiche was banaangeel en er stond een forse, zwarte soldaat op die lachend de boodschap ‘Y’a bon Banania’ ( = wat is die Banania toch lekker!) verkondigde. Het feit dat ik me dat nu nog steeds herinner betekent dat de reclamejongens van 1912 – zo oud is het merk Banania al – voortreffelijk werk hadden gedaan. Drie jaar lang heeft er op het Banania affiche uit 1912 een Antilliaanse vrouw gestaan, maar in 1915 werd ze vervangen door een zwarte Senegalese soldaat. Dat was de man die ik steeds had gezien in de ondergrondse. De slogan ‘Y’a bon Banania’ was een verzonnen soort pidgin-Frans dat Afrikanen en Antillianen geacht werden te spreken als ze hun Creoolse taal gebruikten. Het product Banania was een chocoladedrank in poedervorm van cacao, bananenmeel, tarwe, honing en suiker. Wel lekker. Je kon het met melk koken en het was in tien minuten klaar. Het was voedzaam en prima geschikt voor het leger.
De soldaat op de affiche beantwoordde volledig aan het beeld dat de gemiddelde blanke zich toen maakte van de ‘neger’: een vriendelijke maar domme Afrikaan met dikke lippen en een grote mond die nogal onnozel lachte en eruitzag als een groot soort kind. En hij sprak natuurlijk (!) geen algemeen beschaafd Frans. Kortom, hij was het perfecte symbool van de Creools sprekende onderdaan uit de Franse koloniën. De tekening wekte de lachlust op en zorgde ervoor dat het product Banania gretig aftrek vond bij het grote publiek. De firma heeft die reclame lang weten te handhaven en pas in 2011 vaardigde de rechtbank van Versailles op verzoek van de ‘Beweging tegen het racisme en voor de vriendschap tussen de volken’ het verbod uit om het product Banania nog langer te verkopen met de slogan ‘Y’a bon’. Op straffe van 20.000 euro per overtreding per dag.
Fanon merkte al op dat de zwarte man op die affiche eigenlijk gereduceerd was tot een voorwerp temidden van andere voorwerpen. Wie het Banania-effect wil vergelijken met de Zwarte Piet discussie in Nederland is ver van huis. Zolang er nog niet op elk treinstation in Nederland 24 uur per dag een Zwarte Piet en een Sinterklaas te zien is valt het allemaal nogal mee in onze gebieden.
Racisme en intolerantie
Vreemdelingenhaat, racisme en intolerantie zijn verwante zaken die meestal moeilijk van elkaar zijn te onderscheiden. Tegenwoordig schuilen ze nog wel eens onder de vlag van ‘strijd tegen het terrorisme’. Die camouflage werkt goed, want niemand wil natuurlijk terrorisme, behalve de terroristen zelf. In Nederland zijn velen bang voor ‘geestelijke terreur’ van de kant van fanatieke Moslims en zijn daarom gauw bereid beledigende opmerkingen aan het adres van moslims te vergoelijken. De Nederlandse PVV politicus Wilders heeft ooit voorgesteld belasting te heffen op het dragen van Islamitische hoofddoekjes onder de naam ‘Kopvoddentax’. Met dit verbaal nogal beledigende voorstel heeft hij de vrije meningsuiting wel erg hoog in het vaandel geheven. Vanwege dit soort uitspraken wordt hij dag en nacht bewaakt. Obsessie, ijdelheid en moed gaan bij hem hand in hand. Opvallend is ook zijn laatste politieke streek: een anti-islamsticker die je bij hem kan bestellen. De sticker stelt de vlag van Saoedi-Arabië voor met daarop een Arabische tekst die o.a. de volgende inhoud heeft: “De Islam is een leugen. Mohammed is een boef’.
Dit lijkt me niet de juiste manier om geesten rijp te maken voor een open discussie. Wat zou hij ervan zeggen als ze in Saoedi-Arabië gingen rondlopen met de Nederlandse vlag waarop stond: ‘Jezus is een oplichter en de Paus is zijn profeet’? Het vervelende bij Wilders is dat ie ook wel eens gelijk heeft met zijn uitspraken. Zo is hij van opvatting dat je niet zó tolerant moet zijn dat je anderen de volledige vrijheid moet geven om intolerant gedrag te vertonen. Geen speld tussen te krijgen…
Frantz Fanon stelde in zijn tijd dus al vast dat racisme, intolerantie en geweld overal aanwezig waren. In zijn tijd kreeg de Franse schrijfster Simone de Beauvoir nog een officiële waarschuwing omdat ze gearmd met de zwarte schrijver Richard Wright over straat liep. Europa en Amerika blijven ook heden ten dage gewelddadig en racistisch. Denk aan de massamoord in het voormalige Joegoslavië. Denk aan de Verenigde Staten waar nog altijd stadswijken zijn waar alleen zwarten, Spaanssprekende Latijns-Amerikanen of Aziaten wonen. En nog niet zo lang geleden, in 1991, speelde de zaak Rodney King, de zwarte jongeman die op sadistische wijze werd afgeranseld door blanke politieagenten die hiervoor niet werden veroordeeld…
Een donkere president Obama helpt wel een beetje en de woorden die hij in 2008 als presidentskandidaat richtte tot de Afro-Amerikaanse gemeenschap waren ongetwijfeld oprecht gemeend: ‘[…] in feite hebben we geen keus als we willen voortgaan op de weg van een betere saamhorigheid. Voor de Afro-Amerikaanse gemeenschap betekent dit dat we de last van ons verleden moeten accepteren zonder er slachtoffer van te worden, dat wil zeggen dat we echte rechtvaardigheid moeten blijven eisen in alle aspecten van het Amerikaanse leven’.
Meer dan vijftig jaar geleden zei Frantz Fanon hetzelfde en de omstandigheden waarin hij toen verkeerde waren heel wat slechter. Nog steeds heeft zijn boodschap niets aan kracht ingeboet en die boodschap geldt ook voor Latijns-Amerika waar de zwarte, gekleurde en Indiaanse gemeenschappen nog altijd zwaar worden gediscrimineerd (o.a. in Brazilië, Colombia, Peru enz.).
[wordt vervolgd]
Rutte – Beatrix – Wilders
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Datum 12 januari 2012
Pagina 1 van 2
Kabinet Minister-President
Binnenhof 19
2513 AA Den Haag
Postbus 20001
2500 EA Den Haag
www.rijksoverheid.nl
Onze referentie 3109518
Hierbij bied ik U, mede namens de minister voor Immigratie, Integratie en Asiel,
de antwoorden aan op de vragen van de leden Van Klaveren, Elissen en Wilders
(PVV) d.d. 9 januari 2011, nr. 2012Z00130.
DE MINISTER-PRESIDENT,
Minister van Algemene Zaken,
Mark Rutte
Pagina 2 van 2
Vragen onder nr. 2012Z00130
1.)
Bent u bekend met het bericht ‘Beatrix draagt hoofddoek voor moskeebezoek Abu
Dhabi'(*)?
2.)
In hoeverre bent u het eens met de PVV dat de hoofddoek een symbool van
islamisering, onderdrukking en discriminatie van de vrouw is?
3.)
En realiseert u zich dat ons staathoofd op deze wijze de onderdrukking van
vrouwen legitimeert?
4.)
Had deze trieste wanvertoning niet voorkomen kunnen worden? Zo neen, waarom
niet?
(*) Elsevier, 8 januari 2012
Antwoorden
1. Ja.
2-4. Bij een bezoek van H.M. de Koningin aan een godshuis worden de
daarbij behorende kledingvoorschriften gerespecteerd.
Rechtbank spreekt Wilders vrij
De rechtbank in Amsterdam heeft vandaag Geert Wilders vrijgesproken van het aanzetten tot haat en discriminatie en van groepsbelediging. Volgens de rechtbank, onder leiding van voorzitter Marcel van Oosten, heeft de PVV-leider zijn uitspraken vrijwel allemaal gericht op de religie islam en niet op moslims.
Wilders reageerde verheugd en zei dat een enorme last van hem af viel: “Je mag islamkritiek hebben, mij is de mond niet gesnoerd.” Hij noemde de vrijspraak ‘het enige juiste vonnis’.
Ook overwoog de rechtbank dat Wilders zijn uitspraken deed in de context van het maatschappelijk debat. Sommige uitlatingen vallen volgens de rechtbank wellicht wel onder de noemer aanzetten tot discriminatie. Een andere uitspraak bestempelen de rechters als ‘grof en denigrerend’. Een uitgesproken opruiend karakter heeft ‘er is een strijd gaande en we moeten ons verdedigen’, aldus de rechters. Wilders zat hierbij niet tegen, maar op de grens van het toelaatbare. De beelden, die de politicus in zijn film Fitna gebruikt om zijn boodschap uit te dragen, noemt de rechtbank ‘choquerend en verontrustend’.
Veel verheugde reacties volgden op de vrijspraak, die overigens conform de eis van het Openbaar Ministerie was. Wilders’ advocaat, Bram Moszkowicz: “Iedereen moet kunnen zeggen wat gezegd moet worden. Bij aanzetten tot geweld ligt wat mij betreft de grens en dat heeft Wilders niet gedaan.” Premier Mark Rutte sprak van een duidelijke uitspraak en ‘prima nieuws voor Geert Wilders, met wie wij op basis van het gedoogakkoord goed samenwerken’. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma noemde het een ‘evenwichtige uitspraak’, maar zei Wilders erop te blijven aanspreken als hij mensen onnodig kwetst. Dat beloofde ook PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt.
Volgens Tofik Dibi, Tweede Kamerlid voor GroenLinks opent ‘deze belangrijke vrijspraak’ de weg voor Geert Wilders ‘om zijn belofte na te komen en nu het debat echt aan te gaan met de mensen die menen dat hij hun waardigheid aantast. Wat een doorbraak zou dat zijn!’ Voorzitter Aydin Akkaya van het Inspraakorgaan Turken in Nederland (IOT) was erg teleurgesteld: “Waar ik verbaasd over ben, is dat door de rechter de context is gecreëerd waarin je eigenlijk iedereen mag beledigen.”
Advocaat Gerard Spong, een van de advocaten die als eerste aangifte deed tegen Geert Wilders: “Wij denken erover om naar het Europese Hof te stappen. Ik ben teleurgesteld, want ik vind dat Wilders over de schreef is gegaan. Tot mijn verbazing en lichte verbijstering zei hij na afloop van de uitspraak dat hij heeft bedoeld grof en beledigend te zijn. Dat is eigenlijk een soort bekentenis. Had hij deze uitspraak gedaan tijdens de rechtszitting, dan was hij veroordeeld. Ik vind het ook teleurstellend, omdat de rechters hiermee de weg hebben geplaveid voor Wilders om van moslims tweederangs burgers te maken in onze samenleving.”
Als basis voor de vrijspraken gebruikte de rechtbank een uitspraak van de Hoge Raad uit 2009. Het hoogste rechtscollege heeft daarin al de richtlijn vastgesteld dat uitlatingen over een godsdienst niet strafbaar zijn.
Tommy Wieringa – Fascist
In de winter komen er veel vogels naar het terras achter het huis, ik heb de bomen volgehangen met vetbollen en pindanetten. Het is een plezierig gezicht, al die vogels, met het Basisboek Flora en Fauna van Nederland in de hand leer ik hoe ze heten en wat hun eigenschappen zijn. Afgelopen winter had ik grote moeite een van de terrasgasten te determineren. Hij leek sprekend op een vink maar had een opvallende grijze vlek in de nek die de vink niet heeft. Ik maakte er foto’s van en stuurde die naar Kees Moeliker, die regelmatig over vreemde vogels schrijft in het weekblad van NRC Handelsblad.
read on…Kathleen Ferrier aan de Wilderskust: een historische zoekplaat
Kortgeleden dook een tot nog toe onbekende hernieuwde editie van het beroemde 18e eeuwse werk van John Gabriel Stedman‘s “Reize naar Suriname” (2) op met enkele uitzonderlijke met de hand ingekleurde prenten die op treffende wijze ‘de constante’ en ‘de verandering’ van de geschiedenis illustreren. In dit buitengewoon groot formaat foliant werd ook een ingestoken briefje gevonden met in houterig handschrift een gezelschapsspel vraag: “Men zoeke de zeven verschillen tuschen dezen twee platen.” Nu het is aan de trotse bezitter van dit boekwerk om dit spel door zijn gasten te laten spelen. Wat het woord “gedoogvrouw” moge betekenen hebben wij tot op heden niet kunnen achterhalen, zo konden verscheidene kunsthistorici en biologen ook geen antwoord geven op de vraag wat voor een soort vogel op de rechter plaat te zien is. Een Belgisch historicus die bij toeval ook met deze laatste vraag geconfronteerd werd, zei te vermoeden dat het om de Blauwvoetmeeuw ging en wist zelfs enkele strofes uit een Vlaams strijdbaar studentenlied – aan dit dier opgedragen – te citeren:
Ja wij zijn der Vlamen zonen,
sterk van lijve, sterk van ziel,
en wij zou’n nog kunnen tonen,
hoe de klauw der Klauwaars viel.
Op ons vane vliegt de Blauwvoet,
die voorspelt het zeegedruis,
en de Leeuw er met zijn klauw hoedt
mijn lieve dierbaar kruis.
Weg de bastaards, weg de lauwaards.
ons behoort het noordzeestrand,
ons de kerels, ons de Klauwaars,
leve God en Vlaanderland! (3)
Hoe dit alles te rijmen en waarvandaan nu het verband komt met Suriname – dat toch een wereldzee ver van de “blonde noordse stranden” verwijder is, is nu moeilijk meer te achterhalen… zeker is dat afbeeldingen in hun eigen tijd gezien en begrepen dienen te worden, dat zal iedere gestudeerde iconograaf beamen.
——————-
(1) Prent oorspronkelijk op verzoek gemaakt voor ‘Oerdigitaalvrouwenblad‘ een uitgave onder redactie van Henna Goudzand Nahar, een feministisch getint digitaal blad dat een sterke band heeft met Suriname. De vraag was of ik een prent wilde maken die ging over de positie van vrouwen in de huidige politiek, waarbij bij mij direct de persoon en de recentelijk ingenomen positie van CDA politica Ferrier voor ogen kwam. Ferrier, dochter van de eerste president (1975-1980) van Suriname Johan Ferrier (1910-2010). Zij maakte het – na aanvankelijke oppositie, mogelijk om de vereiste de helft +1 meerderheid in het parlement voor de nieuwe regering Wilders/Rutte te verkrijgen. Van dissidente oppositievrouw werd zij tot gedoogvrouw. “De Wilde Kust” verwijst naar de oude benaming van de drie Zuid Amerikaanse Guianas, gelegen aan de kust gaande van de Orinoco in het huidige Venezuela tot de Amazonerivier in Brazilië, waarbinnen ook het huidige Suriname lag. Avonturen aan de wilde kust is ook de titel van de historische vertellingen van Albert Helman over ditzelfde gebied, gepubliceerd in 1982.
(2) De gebruikte editie van de plaat uit het boek van Stedman is een met de hand ingekleurde (latere 1818) Italiaanse editie in het bezit van de Universiteits Bibliotheek Amsterdam.
Auteur/Vervaardiger: Stedman, John Gabriel (1744-1797) & Lescallier, Daniel (1743-1822)
Uitgever Te Amsterdam : by Johannes Allart
Jaar: 1799-1800
Uitgever/Drukker Amsterdam Allart, Johannes (1773-1812) 077133641
Collatie: 4 dl ill., portr., krt in-8
Annotatie: Met 42 platen en krt. deels uitsl., gen. I-XLII
Vert. van: Narrative of a five years’ expedition, against the revolted negroes of Surinam, in Guiana, on the wild coast of South America, from the year 1772 to 1777 …. – London : J. Johnson & J. Edwards, 1796
Inhoud: Bevat ook twee aanhangsels over Suriname en Cayenne, door Daniel Lescallier, ontleend aan de Franse vertaling.- Paris/Lausanne, 1799
Referentie : Tiele (Bibl.) 1046
(3) De Blauwvoet is het bekende strijdlied van de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Het wordt ook Het lied der Blauwvoeten of tegenwoordig het lied der Vlaamse zonen genoemd, naar de eerste regel van het lied. Het was oorspronkelijk het strijdlied van de 19e eeuwse studentenbeweging Blauwvoeterij. Het lied werd door Albrecht Rodenbach gedicht op 25 september 1875. De muziek werd gecomponeerd door Emiel Hullebroeck. Er bestaat ook een minder bekende toonzetting van Johan Destoop. Het lied past in de strijdlyriek van de 19de-eeuwse Romantiek, maar komt ook terug in de latere Vlaamse nationalistische beweging, zoals die zich bijvoorbeeld nog doorzet in de IJzerbedevaart.
De volledige (moderne) tekst variant staat op: http://nl.wikisource.org/wiki/De_Blauwvoet
Het Historisch Nieuwsblad publiceerde eerder (2009? niet na te gaan omdat deze historici vergeten zijn om hun artikelen op hun website te dateren!) een nogal oppervlakkig stukje over de frappante gelijkenis tussen de meeuw van de Partij voor de Vrijheid PVV en de meeuw zoals gebruikt als symbool door de NSB op een affiche in 1941 “Wat wilt u vrijheid of knechtschap.” Een dier als ‘totem’ is natuurlijk een zeer algemeen voorkomend fenomeen, dus ook bij politieke partijen, van ezels en olifanten tot beren en leeuwen. De zeemeeuw wordt evenzeer als typisch Nederlands in Nederland, als typisch Japans in Japan ervaren… dat heb je met zeevogels en kusten. Voor ons aardgebonden tweevoeters is de door het zerk flitsende meeuw die tegen een donkerende lucht en daar doorheen schietende zonnestralen het licht op zijn witte bast weerkaatst, een mooi symbool van ‘de idee van vrijheid’. Dit is op talloze wijzen in beeld en schriftcultuur terug te vinden. Of dieren er enige ideologie op na houden die vergelijkbaar zou zijn met onze ‘ismen’ valt te betwijfelen. Dierenfabels zijn mensenproducten. De kop van het artikel in dit door historici gemaakte digitale blad, “Wilders gebruikt ‘besmet’ logo”, dekt de al te beperkte lading van het artikel goed. De historici laten immers na, de gebruikte meeuw-symboliek verdergaand cultuurhistorisch te duiden. De door mij genoemde associatie met de Belgische ‘Blauwvoeten’ beweging, die eveneens de meeuw als symbool gebruikte, bedoelt dan ook niet die Vlaams nationalistische beweging simpelweg als ‘rechts’ of ‘fascistisch’ weg te zetten en daarmee de PVV-partij van Wilders te defameren. Het vereenvoudigen van historische overeenkomsten is een specialiteit van Geert Wilders. Het kan niet zo zijn dat de opvattingen van Wilders met een zelfde methode bestreden kunnen worden. Mij fascineren eerder de gelijkenissen in de ideaalbeelden van deze twee politieke bewegingen. Dat wordt dus het onderwerp van een nieuwe studie.
Wraak op kunst en cultuur
door Thomas Vaessens
“Know your values and frame the debate”, zo luidde in 2004 het advies van George Lakoff aan links Amerika. Zijn boek Don’t think of an elephant moest de progressives ertoe aanzetten het politieke discours terug te claimen, het discours dat volgens Lakoff bepaald werd door het vermogen van de conservatives om debatten naar hun hand te zetten door die debatten in een zeer vroeg stadium te framen.
We zien er ook in Nederland dagelijks voorbeelden van. Sinds Wilders de CDA-ers Koppejan en Ferrier “dissidenten” genoemd heeft (en Verhagen dat niet onmiddellijk corrigeerde), is dat toch wat nare woord (Van Dale: ‘scheurmaker’) niet meer uit de nieuwsberichten weg te denken..
Een ander gevalletje van framing: de betiteling van kunst en cultuur als “linkse hobby’s”. Vandaag gaat de helft van het Commentaar van de Volkskrant over de aanstaande bezuinigingen op kunst en cultuur. Ze worden “de wraak voor de zogenoemde linkse hobby’s” genoemd. Dat woord “zogenoemde” suggereert dat de Volkskrant afstand neemt van de term. Geen wonder, want de Volkskrant is tegen de bezuinigingen. De krant vindt dat VVD en CDA zich door de anti-elite toon van de PVV hebben laten gijzelen.
Maar zal het Commentaar ook enig effect sorteren? Komt het met nieuwe gezichtspunten in het debat over de waarde van kunst en cultuur voor de samenleving? Ik ben bang van niet. In de laatste alinea wordt erop gewezen dat de achterban van de beide regeringspartijen “meer dan gemiddeld concerten, opera’s, theatervoorstellingen en exposities bezoekt”. Met andere woorden: VVD en CDA zijn van plan te snijden in “hobby’s waarvan hun eigen kiezers zo gretig gebruikmaken”. Daar zijn die verdomde hobby’s weer…
Over gijzelen gesproken. Zolang we geen alternatief vinden voor het beeld van cultuur als hobby, is er nauwelijks verweer mogelijk tegen de marktlogica (en het rechtse revanchisme) achter de bezuinigingsplannen.
Kunst en cultuur zijn geen hobby’s van een in economische of demografische zin te definiëren doelgroep.
[overgenomen van De Amsterdamse lezing, 5 oktober 2010]
Kuitenbrouwer haalt bezem door taalgebruik Geert Wilders
door Wilma Haan
Het ‘Kalifaat van de Multicul’, ‘overlegpaleizen’ en ‘heimweeschotels’. Taalkenner en schrijver van ‘De woorden van Wilders & hoe ze werken’ Jan Kuitenbrouwer legt aan NU.nl uit hoe de ‘Ethan Hunt van Den Haag’ Nederland ‘framet’.
Frames zijn, aldus de in het boek aangehaalde taalkundige George Lakoff, mentale constructies die bepalen hoe we de wereld zien. “Door de manier waarop Geert Wilders over Nederland spreekt, bouwt hij een frame waar bijna geen verweer tegen is”, zegt de auteur.
Jan Kuitenbrouwer (1957) is journalist en columnist en een autoriteit op het gebied van taal. Hij heeft diverse boeken op zijn naam staan, Turbotaal uit 1987 was een absolute bestseller.
“Wilders spreekt voortdurend over hoe Nederland zou moeten zijn. Over hoe Nederland is bedoeld. Een mooi voorbeeld daarvan is zijn herhaaldelijke ‘waarschuwing’ dat we ‘dit land kwijtraken’. Kwijt aan de Islam, kwijt aan softe bestuurders en ga zo maar door. Hij veroorzaakt daarmee een gevoel dat het ons allemaal door de vingers glipt.”
Stijlfiguren
En gevoel en emotie opwekken is nou precies een van de dingen waar het Wilders om te doen is, betoogt Kuitenbrouwer, die in zijn boek een boeiende uiteenzetting geeft van hoe allerlei stijlfiguren en taaltrucjes ervoor zorgen dat de PVV-voorman zijn politieke concurrentie retorisch de baas blijft.
“De metafoor van de onderbuik is in Nederland altijd een excuus geweest om niet over emoties te praten. Dat geeft Wilders dat rijk alleen.”
En gevoel en emotie opwekken is nou precies een van de dingen waar het Wilders om te doen is, betoogt Kuitenbrouwer, die in zijn boek een boeiende uiteenzetting geeft van hoe allerlei stijlfiguren en taaltrucjes ervoor zorgen dat de PVV-voorman zijn politieke concurrentie retorisch de baas blijft.
“De metafoor van de onderbuik is in Nederland altijd een excuus geweest om niet over emoties te praten. Dat geeft Wilders dat rijk alleen.”
Dus tijd voor een boek?
“Met het fenomeen framing houd ik me al een tijd bezig, als sinds ik zag dat het in de Amerikaanse politiek zo’n grote rol ging spelen. Dan weet je al, het komt ook hier. Wilders leek me al snel een uitgelezen persoon om een publicatie hierover aan op te hangen.”
“Toen hij het vorig jaar september in de Kamer plots had over een ‘kopvoddentaks’ wist ik zeker dat ik een boek ging schrijven over Wilders’ taalgebruik.”
“Met het fenomeen framing houd ik me al een tijd bezig, als sinds ik zag dat het in de Amerikaanse politiek zo’n grote rol ging spelen. Dan weet je al, het komt ook hier. Wilders leek me al snel een uitgelezen persoon om een publicatie hierover aan op te hangen.”
“Toen hij het vorig jaar september in de Kamer plots had over een ‘kopvoddentaks’ wist ik zeker dat ik een boek ging schrijven over Wilders’ taalgebruik.”
Categorische waarheden
Kuitenbrouwer werkte zich door nagenoeg alle publicaties die er van Wilders, nadat hij de VVD verliet, zijn verschenen. “Als gewone krantenlezer kun je nog denken: ‘Die Wilders weet het toch allemaal wel lekker bondig te formuleren.'”
“Maar als je zijn woorden in grote hoeveelheid tot je gaat nemen zie dat het eigenlijk ook niet heel veel meer is dan het strooien met categorische waarheden.”
Kuitenbrouwer werkte zich door nagenoeg alle publicaties die er van Wilders, nadat hij de VVD verliet, zijn verschenen. “Als gewone krantenlezer kun je nog denken: ‘Die Wilders weet het toch allemaal wel lekker bondig te formuleren.'”
“Maar als je zijn woorden in grote hoeveelheid tot je gaat nemen zie dat het eigenlijk ook niet heel veel meer is dan het strooien met categorische waarheden.”
Uitspraak
Hoewel hij in zijn boek Wilders’ politiek puur linguïstisch benadert, kan Kuitenbrouwer het naar eigen zeggen toch niet helemaal laten af en toe een kanttekening te plaatsen.
“Het boek heb ik niet geschreven als Kuitenbrouwer de columnist, maar als ik me dan toch even laat gaan: Als Wilders alles wat hij zegt écht meent, kan hij eigenlijk niet goed bij zijn hoofd zijn. Neem de stelling dat er in Nederland geen moskeeën meer mogen worden gebouwd. Dat is toch eigenlijk een vreselijke uitspraak die indruist tegen alles wat Nederland is.”
“En daarbij: hoe moeten we het uitvoeren? Een christen mag een kerk bouwen maar een moslim met hetzelfde idee krijgt een verbod? De andere optie is: Wilders woorden zijn een façade voor iets anders. Maar wat dat dan is? Geen idee.”
Hoewel hij in zijn boek Wilders’ politiek puur linguïstisch benadert, kan Kuitenbrouwer het naar eigen zeggen toch niet helemaal laten af en toe een kanttekening te plaatsen.
“Het boek heb ik niet geschreven als Kuitenbrouwer de columnist, maar als ik me dan toch even laat gaan: Als Wilders alles wat hij zegt écht meent, kan hij eigenlijk niet goed bij zijn hoofd zijn. Neem de stelling dat er in Nederland geen moskeeën meer mogen worden gebouwd. Dat is toch eigenlijk een vreselijke uitspraak die indruist tegen alles wat Nederland is.”
“En daarbij: hoe moeten we het uitvoeren? Een christen mag een kerk bouwen maar een moslim met hetzelfde idee krijgt een verbod? De andere optie is: Wilders woorden zijn een façade voor iets anders. Maar wat dat dan is? Geen idee.”
U schrijft dat de veelbesproken ‘kopvoddentaks’ een uitglijer was. Wilders ging te ver?
“Het was een beetje zoals in het café. Iedereen lacht om je en je gaat steeds pikantere grappen maken tot de mensen om je heen plots allemaal stilvallen. Gênant.”
“Het was veel te grof gesteld. Niemand ging meer op het idee in, het ging alleen nog maar om dat bizarre woord. Ook ik heb pas later begrepen dat hij het nog meende ook, belasting op hoofddoeken.”
“Het was een beetje zoals in het café. Iedereen lacht om je en je gaat steeds pikantere grappen maken tot de mensen om je heen plots allemaal stilvallen. Gênant.”
“Het was veel te grof gesteld. Niemand ging meer op het idee in, het ging alleen nog maar om dat bizarre woord. Ook ik heb pas later begrepen dat hij het nog meende ook, belasting op hoofddoeken.”
Heeft het Wilders’ imago blijvend geschaad?
“Ik wil het ook weer niet overdrijven. Zijn aanhang vergeeft hem wel een foutje en er staan veel, zeker in hun ogen, goede vondsten tegenover.”
“Tegelijkertijd was het voor velen een soort onthulling van ‘hij deugt echt niet’. Ik denk dat veel mensen, inclusief mijzelf die hem ook nog wel een beetje amusant vonden toen vonden dat hij een grens overschreed.”
“Ik wil het ook weer niet overdrijven. Zijn aanhang vergeeft hem wel een foutje en er staan veel, zeker in hun ogen, goede vondsten tegenover.”
“Tegelijkertijd was het voor velen een soort onthulling van ‘hij deugt echt niet’. Ik denk dat veel mensen, inclusief mijzelf die hem ook nog wel een beetje amusant vonden toen vonden dat hij een grens overschreed.”
Buiten dit foutje is Wilders vooral een briljante taalgebruiker, zo blijkt. Moeten we niet veel bewuster worden van hoe taal ons kan beïnvloeden?
“Over de relatie tussen taal en gedachte is nog erg veel te zeggen. De taalfilosofie en taalwetenschappen zijn het er nog lang niet over eens. Ik denk erover om een boek volledig aan framing te gaan wijden.”
“Maar het hele idee van dat we denken in frames en metaforen vind ik erg aannemelijk. Alleen al al die versteende metaforen in onze taal. Iets dat belangrijk is, is ‘groot’, iets onbelangrijks ‘klein’. We hebben niet eens meer door dat we dergelijke metaforen gebruiken.”
“Over de relatie tussen taal en gedachte is nog erg veel te zeggen. De taalfilosofie en taalwetenschappen zijn het er nog lang niet over eens. Ik denk erover om een boek volledig aan framing te gaan wijden.”
“Maar het hele idee van dat we denken in frames en metaforen vind ik erg aannemelijk. Alleen al al die versteende metaforen in onze taal. Iets dat belangrijk is, is ‘groot’, iets onbelangrijks ‘klein’. We hebben niet eens meer door dat we dergelijke metaforen gebruiken.”
[Ontleend aan NU.nl]
Kluun, Vaessens en Wilders: bien étonnés
door Elisabeth Leijnse
‘En ik heb nu alles van Kluun gelezen!’ Triomfantelijke woorden van eerstejaarsstudente Sophie die op het tentamen haar literatuurlijst verdedigt. Ze is Franstalig, zoals al mijn studenten, en volgt Nederlands als hoofdvak. Waarom ze zo gek is op Kluun? Ze heeft op de middelbare school meegedaan aan een wedstrijd speechen in het Nederlands, en de hoofdprijs weggekaapt: Komt een vrouw bij de dokter. Het was de eerste roman die ze las in een vreemde taal. Tot haar verbazing vond ze het meeslepend. Kluun bracht haar tot haar studiekeuze. Anders had ze economie gestudeerd. Op haar literatuurlijst staat ook De avonden. Ik vraag haar wat ze ervan vindt. Ze had twee maanden nodig om het boek uit te krijgen, zei ze, het was saai, niet te begrijpen. Het ging eigenlijk nergens over.
In de bus naar huis denk ik gniffelend aan de achttienjarige Kluun-specialiste met een Frans accent, en haar grijns van dégoût als ze de naam Reve (Rêve) uitspreekt. Ik sla De Groene Amsterdammer open. Mijn oog valt op een uitspraak die mij vervult met een dégoût die de hare moet overtreffen: ‘Er is niet zo veel verschil tussen Thomas Vaessens en Geert Wilders’. Connie Palmen in een interview met Daan Heerma van Voss en Daniël van der Meer. Het duo Kluun-Reve wordt opnieuw aan me vertoond, maar in een lachspiegel. Toen Connie als veertienjarige De avonden opensloeg, staat er, kreeg ze de revelatie van ‘het grote onderscheid tussen Reve en die andere rommel’. Het woord ‘grote’ komt vaak voor in het interview.
Ik probeer door te dringen in het woud van Palmens categorische imperatieven met studente Sophie nog in mijn achterhoofd. Álle gróte kunst komt voort uit éénzaamheid. In lectuur is eenzaamheid synoniem voor alleen-zijn. Maar de gróte kunst komt voort uit de erkenning van de fùndamentele éénzaamheid. Lage cultuur komt voort uit het zoeken naar groepen. Lage cultuur heeft een onbeweeglijke traditie. Het verschil met gróte kunst is dat lage cultuur door meer mensen tegelijkertijd beleefd wil worden. Het heeft iets kerks. De gerichtheid op een populus onderscheidt het van de hóge kunst.
Et voilà, Thomas Vaessens, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, is een populist. Hij sommeert de schrijver neer te dalen uit zijn ivoren toren. De Geert Wilders van de UvA. ‘Het enige wat ze doen is het “gewone volk” laten zien dat het niet serieus genomen wordt en achtergesteld is.’ Ik probeer me Vaessens voor te stellen bij het enige wat hij doet. Ik zie een opruiende literatuurcriticus met opgeschorte hemdsmouwen en geblondeerde haren kloppen op afgebladderde deuren in achterstandswijken om te verkondigen dat het lezen van Kluun een recht is. Het recht van het gewone volk!
Op de achterstandsdeur van Sophie heeft Vaessens blijkbaar al aangeklopt, en ook al bij haar leraar Nederlands van de middelbare school. Anders had die haar De avonden te lezen gegeven, en had Sophie nu economie gestudeerd. Thuis gekomen loop ik naar mijn pc. Mijn collega Shakespeare-specialist even laten weten dat zijn studieobject geen gróte kunst schreef. Shakespeare’s toneel is bedoeld om door meer mensen tegelijkertijd beleefd te worden. Shakespeare heeft iets kerks.
RSS
Facebook
Twitter
