Srefidensi, de politiek van natievorming
door Christine F. Samsom
‘In Suriname zijn we op een punt waar het duidelijk is dat de huidige politieke orde niet in staat is te zorgen voor een rechtvaardige samenleving. Ons politiek-bestuurlijk systeem zit muurvast. Kongsi’s van kapitalisten en politici verduisteren de opbrengsten van onze goedkope arbeid en onze natuurlijke hulpbronnen.’ (p 132) Met deze zin begint de laatste pagina van het onlangs in eigen beheer uitgegeven boek Srefidensi De Politiek van Natievorming van Wim Bakker, huisarts, politicus/oud-parlementariër, schrijver.
Ook in de inleiding neemt de schrijver duidelijk stelling: ‘Het proces van verdeling wordt bepaald door ongelijke machtsverhoudingen en door conflict tussen de haves en de have-nots’…. ‘Zijn mensen in staat zich met kans op succes te verzetten tegen uitbuiters en onderdrukkers zonder te hoeven vrezen voor hun leven?’ Met zijn boek wil Bakker onderzoeken, hoe een politiek van natievorming eruit zou kunnen zien. In het eerste hoofdstuk met als titel ‘De post-koloniale neurose’, maar ook in hoofdstuk III, ‘Integratie’ neemt hij ons mee in respectievelijk de recente en de koloniale geschiedenis. De vele vernieuwingen voor en na de onafhankelijkheid, zoals het algemeen kiesrecht, vakbondsrechten, onafhankelijke rechtspraak, onafhankelijke pers, de onafhankelijkheid met de nieuwe grondwet passeren de revue. Maar dan ontstaan er, wat Bakker noemt, breuken in de ontwikkeling van het land die de militairen de kans gaven om in 1980 in te grijpen: ‘Wat er uit de bus kwam, was een free for all voor crypto-kapitalisten, hosselaars, scharrelaars, witwassers, (…..) een klasse van nieuwe rijken met een andere politieke, populistische cultuur die de daadkracht van de dictator verkiest boven de traagheid van de democratie’ (p. 13). Een falende economie en politiek zijn het gevolg.
John Gabriel Stedman – Viaggio al Surinam e nell’interno della Guiana (1818) (Buku Bibliotheca Suirinamica)
Een oorzaak ziet de schrijver in de psychologische gevolgen van de koloniale onderdrukking, door de beroemde psychiater Frantz Fanon uit Martinique in zijn boek De verworpenen der aarde een post-koloniale neurose genoemd. Dat reikt verder dan het slavernijcomplex, het omvat ook de hele cultuur van roofbouw op mens en natuur. Bakker ziet maar één manier om de problemen op te lossen: een progressieve maatschappelijke coalitie, uitmondend in een ethische partij. Hij noemt het de Politieke Partij voor Srefidensi. Maar dan zijn we al in hoofdstuk II ‘De politiek van natievorming’.
De schrijver noemt zijn reden om niet weer te spreken over een nationalistische, sociaal-democratische of liberale partij. In het woord Srefidensi ziet hij een ‘programma van transformaties: van feodale slavengemeenschap naar een samenleving van vrije burgers; van volksplanting naar volksgemeenschap; van kolonie naar republiek; van grondstoffenleverancier naar producent van goederen en diensten; van een systeem van imperialisme naar een systeem van lokaal gecontroleerd kapitaal en coöperaties’(p 36). Burgerparticipatie moet een sleutelwoord worden, wat sisa Sharda Ganga als muziek in de oren zal klinken met haar Burger Initiatief voor Participatie en Goed Bestuur. In de Srefidensi-partij moet een scherpe scheidslijn zijn, namelijk tussen de belangen van de uitbuiters en die van alle andere burgers: het volk. Politieke partijen kunnen nooit gelijktijdig alle belangen van iedereen dienen, daar komt corruptie van en trouwens, dat is een taak van de overheid. Daarom werkt het systeem van etnische politieke partijen dat wij zolang hebben gehad ook niet meer. Het heeft misschien bijgedragen aan de emancipatie van de verschillende bevolkingsgroepen, maar nu moet die scherpe scheidslijn zichtbaar gaan worden.
Moniza Varsha Reit. Foto © Reeza Danoe
Ik zou zeggen: ideologie moet zijn intrede doen in de politiek, al gebruikt Bakker dat woord niet. Hij noemt het ‘een nieuwe horizon’. Wat hij wel als een probleem ervaart is het gebruik van linkse termen door populistische partijen, zoals ‘opkomen voor de kleine man’ en ‘strijd tegen kolonialisme’, terwijl politieke leiders in hun gedrag het tegendeel vertonen: ‘zeggen dat je opkomt voor de mofina wan, om vervolgens een veel te groot huis te bouwen en in een veel te dure auto rond te rijden. Je kunt jezelf geen nationalist noemen en tegelijkertijd alleen mensen helpen die op je lijken. Je kunt jezelf geen regering noemen en tegelijk de grondwet vertrappen. Geen president zijn en tegelijk een internationaal opsporingsbevel tegen je hebben. ‘(p 46). Gebrek aan geloofwaardigheid is voor veel burgers de reden om niet meer naar de stembus te gaan. En dat is helemaal niet goed, want ‘het Surinaams staatsburgerschap legaliseert de aanspraak van elke burger op een rechtmatig aandeel van de aarde’ (p 54).
Srefidensi impliceert dat we onze eigen weg opgaan en niet kopiëren wat we op televisie zien van Miami of Barbados of Damsko. Bakker noemt Jamaica als voorbeeld dat met sport en muziek (reggae) wereldwijd scoort. Zijn we wel echt trots op ons Surinamerschap? Waarom kopiëren we dan zoveel in plaats van onze brand te marketen in het buitenland? De kwetsbaarheid van onze economie, doordat we ons afhankelijk maken van multinationals, is een grote rem op onze ontwikkeling. Daar moet creativiteit voor in de plaats komen.
Het voert te ver om de vele theorieën van filosofen, psychologen, pedagogen, sociologen, politicologen en andere wetenschappers die de schrijver ook in hoofdstuk III, Integratie, aanhaalt, hier te noemen. De termen pluraliteit, differentiatie, eenheid-in-verscheidenheid versus verscheidenheid-in-eenheid, collectief bewustzijn, assimilatie, worden voor de liefhebbers uitgebreid behandeld en in de Surinaamse context gezet. Maar erop ingaan laten we over aan deskundigen op al deze gebieden, in de hoop dat we de lezer daar in de nabije toekomst iets van kunnen aanbieden. Uit hoofdstuk IV ‘Pedagogiek van Srefidensi’ waarin de schrijver de term ethisch paternalisme uitlegt, tenslotte dit citaat: ‘Paternalisme is strijdig met de vrijheid en het zelfbeschikkingsrecht van mensen. (…..) Als de machthebbende de macht gebruikt in het belang van de machteloze is er sprake van ethisch paternalisme (…). In de rechtspraak, het onderwijs en de gezondheidszorg is ethisch paternalisme noodzakelijk…’(p 120) .
Zou Bakker het echt menen? Gaat hij voor een nieuwe partij: de Srefidensi-partij? We benne benieuwd!
Dit boek zou in ieder geval elke zichzelf respecterende volksvertegenwoordiger verplicht moeten lezen, maar ik ben bang dat het ontwikkelingsniveau van het gemiddelde assembleelid ontoereikend is om deze belangrijke analyse van Wim Bakker te doorgronden.
Srefidensi De Politiek van Natievorming, Wim Bakker, 2015, uitgegeven in eigen beheer, geen ISBN-nummer.
RSS
Facebook
Twitter
