blog | werkgroep caraïbische letteren

Schetsen van de rechteroever van de Saramaccarivier

door Michiel van Kempen

Vijftig, zestig jaar geleden was de rechteroever van de Saramaccarivier opgedeeld in genummerde percelen bewoond door Hindostanen, Javanen en Creolen. De plaatsjes droegen de namen van de vroegere plantages: De Volharding, Carel François, Monkshoop, De Eendracht, Sara Maria, Broederschap, La Prévoyance, De Dankbaarheid, Bombay, Huwelijkszorg, Hildesheim. Er waren wel wat paadjes, maar een weg was er niet. De mensen verplaatsten zich over de rivier, ze verplaatsten zich met hun bootjes met het getij mee of tegen het getij in, slechts weinigen bezaten een buitenboordmotor. Die inmiddels zo goed als geheel verdwenen wereld, heeft Bish Ganga neergelegd in een bundel met korte verhalen, De rechteroever van de Saramaccarivier.

De Saramaccarivier, 2017. Foto © Michiel van Kempen

Misschien is het beter te spreken van schetsen, dan van verhalen, want de negentien teksten geven korte indrukken van het leven aan de rivier, een echte plot kennen de stukken meestal niet. Dat is soms jammer, want de verhalen wekken vaak de verwachting dat er nog iets bijzonders staat te gebeuren, maar dat komt dan niet.

Twee van deze schetsen verschenen eerder in het tijdschrift Hindu Life, en het is ook voornamelijk het Hindostaanse leven dat de auteur in beeld brengt: hoe de mensen de landbouw beoefenden, welke plaats de winkelier en de pandit innamen, hoe een huwelijk plaatsvond en de rituelen die daarbij hoorden, hoe de mensen in die kleine gemeenschap elkaar in de gaten hielden, hoe er geroddeld werd over meisjes die in verwachting raakten, hoe een wespennest bestreden moest worden. Het laatste verhaal geeft de geschiedenis van de Brits-Indische contractarbeider Jayant die naar Suriname werd gelokt, na zijn contractperiode terugkeerde naar India, maar daar bijna als een melaatse werd behandeld en uiteindelijk maar weer naar Suriname ging om er zich voorgoed te vestigen.

Bish Ganga, die in 1948 aan deze rechteroever van de Saramaccarivier geboren werd, publiceerde eerder Lalbahadoer, een fatale liefde (2008), een liefdesgeschiedenis die vooral in Suriname zijn weg naar de lezers vond. Met De rechteroever van de Saramaccarivier geeft Ganga eenvoudige schetsen van een bijna opgeloste wereld: veel van de mensen uit Beneden-Saramacca trokken weg en vestigden zich rond Paramaribo of vlogen door naar Nederland. Daarmee is het boekje bijna een stukje heemkunde geworden, een wandeltocht door een openluchtmuseum waarbij de bezoeker zich verwondert over de eenvoud van het leven vroeger en misschien zelfs een vorm van nostalgie ontwikkelt – als je althans niet goed kijkt naar de misère waarbinnen de mensen zich vroeger staande moesten zien te houden.

Het boekje is voorzien van een aantal foto’s en een kaartje. De rechteroever van de Saramaccarivier is nog altijd alleen per boot bereikbaar, het is er wel groen, maar de landelijke rust is er niet per fiets te verkennen. Het groen heeft de armoede van weleer toegedekt.

 

Bisg Ganga, De rechteroever van de Saramaccarivier. Uitgave: Brave New Books, 2018. 78 pp. ISBN 9789402176605. Te bestellen via bol.com.

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter