One kingdom, one love
Homo’s en lesbiennes, op de Caribische eilanden worden niet zelden mishandeld en verstoten. Een aantal had de moed om letterlijk hun gezicht te laten zien tijdens de GayPride in Amsterdam. Dit jaar vlogen homo’s en lesbiennes uit alle delen van het koninkrijk naar Nederland om samen te komen op de koninkrijksboot, die van de tachtig deelnemende boten ook nog eens de eerste prijs in de wacht sleepte. De Curaçaose Ramona Pikeur (43) was de drijvende kracht achter deze boot. “We zijn één koninkrijk, waar alle kleuren, alle geloven én alle geaardheden er mogen zijn.”
De Koninkrijksboot
Tekst en foto’s: Mineke de Vries
Zelf was ze 28 toen ze ‘uit de kast kwam’. Ramona: “Mijn toenmalige vriend had het vaker geopperd, vanwege mijn opvallend innige vriendschappen met vriendinnen. Maar gezien onze cultuur, de matriarchale wereld leek mij dat normaal.” Toen ze het uiteindelijk wel moest erkennen, was het nog steeds onwennig. “Was het echt zo, wat voelde ik, of ging het toevallig om die ene collega op wie ik verliefd werd? Ik ging zoeken op internet, ging lezen. Het is namelijk belangrijk dat je een rolmodel hebt, voorbeelden. Vooral op Curaçao heb je die niet, dat maakt het des te moeilijker.”
Voor Ramona viel alles op zijn plek. “Maar het gaan vertellen was lastig, ik begon bij mijn vriendenkring, die het gewoon accepteerde, toen mijn twee zusjes – veel jonger dan ik – die het vreemd vonden, daarna mijn ouders. Mijn moeder was geschokt, vanwege wat de buren, de familie zouden zeggen. Die schaamtecultuur, die speelt ons zó parten. Die is het grootste struikelblok voor de erkenning op de eilanden. Gelukkig zei zij wel: ‘Je blijft mijn kind’.”
Ramona Pikeur
Opgegroeid in Saliña bezocht ze de Johan van Walbeeckschool en daarna drie jaar VWO op het Peter Stuyvesant. De combinatie van haar organisatietalent en strijdbaarheid voor het goede doel zoals blijkt uit de organisatie van de boot tijdens de GayPride komt niet uit de lucht vallen: op school al liep ze voorop en kwam voor iedereen op, of het nu ging om pleisters plakken in de pauze, zitting nemen in de leerlingenraad, woordvoerder voor de klas zijn. “Die sociale betrokkenheid is ons vooral op de Van Walbeeck meegegeven. Je ziet dat veel klasgenoten van toen – met wie ik nog altijd contact heb – terecht zijn gekomen in actieve (politieke) beroepen, beroepen waarin je iets wilt betekenen.” Tegelijk heeft ze het ‘people person’ ook van moeder Picus-Echobardo.
Opkomen voor Antillianen
Op haar veertiende ging het gezin naar Nederland. “Het was de tijd dat veel ongeschoolde Antillianen naar Nederland kwamen, die een bepaald beeld opriepen. Daarnaast was Uden, waar we gingen wonen een compleet witte gemeente. De ongenuanceerde beelden, het gebrek aan kennis over ‘zwarten’ bleek al de eerste week tijdens maatschappijleer, waar ik verontwaardigd wegliep uit de les – wat me wél een bosje bloemen van mijn docent en mentor opleverde. Vanaf dag één verdedigde ik letterlijk en figuurlijk mijn plek en beet van me af, zo heb ik overleefd.” Toen ze in Tilburg bestuurlijke informatiekunde ging studeren, betekende die stad en het op kamers zijn na het kleine Uden een bevrijding, temeer daar er zoveel Antillianen waren. “Het was thuiskomen.” Ze sloot zich aan bij de Antilliaanse studentenvereniging ASP (landelijke vereniging Antilliaanse Studenten Platform) en zette zich binnen die vereniging specifiek in voor de Carrière Oriëntiedagen, waarbij het doel was om naast het organiseren van banenbeurzen Antilliaanse studenten te helpen een stageplek te vinden. “Ook wilden we studenten de mogelijkheid bieden bestuurlijke ervaring op te doen binnen een club waar je je veilig voelt. Die kans krijg je niet bij een Nederlandse studentenvereniging, is mijn ervaring.”
Leven en liefhebben
Omdat ze tijdens haar studie al in de ICT had gewerkt én het bovendien gouden tijden waren in deze branche kon ze na haar studie snel doorgroeien, leidde haar eigen bedrijf en was uiterst carrièregericht. Grote projecten bij grote klanten, veel geld verdienen. Toen kwam de omslag: in 2007 werd Hodgkin, lymfklierkanker geconstateerd. Zij het geëmotioneerd, praat ze toch gemakkelijk over haar ziekte, temeer daar het van wezenlijk belang is voor haar verdere ontwikkeling. “Alle ellende die je hoort over kanker en chemo, ik heb het meegemaakt. Maar het is niet alleen de ziekte, het is je hele leven eromheen dat verandert. Mensen zwijgen je dood, nemen afstand, het is raar hoe je anders wordt benaderd als je fysiek verandert. Ik verloor mijn lichaam, mijn schoonheid, mijn vrienden, bedrijf en partner.” Als alles wegvalt, komt het erop aan wat je er zelf mee doet. “Dat betekent dat je heel diep moet gaan, een zoektocht naar zingeving, een interne reis hoe om te gaan met je ziekte. Wat was de les? Ik vroeg me af of ik nou echt geleefd had, wie ik werkelijk had liefgehad, had ik iets betekend? Achteraf was het een grote schoonmaak in mijn leven, alles en iedereen die ballast was, ging overboord, ik hield over wat echt was en werkelijk van waarde. Ik ging de ziekte zien als kans die het leven mij bood. Ik wilde leven, liefhebben en iets tastbaars achterlaten.”
Dushi&Proud
Deze transformatie – waarover ze ook een boek schreef – maakte haar bewuster en spiritueler, wat zich openbaart in haar werk dat is gericht op het empoweren van vrouwen om financieel onafhankelijk te zijn. “Het draait veel meer om – energetische – samenwerking.” In diezelfde tijd ging ze zich meer dan voorheen inzetten als LHBT- (Homo’s, Lesbiennes, Biseksuelen en Transgenders)-activiste binnen de Antilliaanse gemeenschap. “In onze cultuur van schaamte, het taboe rondom homoseksualiteit is het zo wezenlijk om je erkend en herkend te voelen. Be the change you want to see in the world.” Ramona is ervan overtuigd dat individuen in staat zijn anderen te motiveren en inspireren om het verschil te maken en op langere termijn impact uit te oefenen binnen de eigen gemeenschap. Vanuit deze gedachte ontstond (uitgegroeid uit een initiatief van OCaN) stichting Dushi & Proud, waarvan Ramona voorzitter is. “Door zelf een zichtbaar rolmodel te zijn, door voorlichting en het organiseren van evenementen op het gebied van seksuele diversiteit willen we bewustzijn vergroten en opkomen voor gelijke rechten. “We organiseren debatten over homoseksualiteit en geloof, homoseksualiteit en politiek, we houden dialogen, geven lezingen, vertonen films. We merken dat we door herhaling, erover blijven praten wat op gang brengen, dan komen er openingen, dan breekt er ooit licht doorheen.”
Koninkrijksboot
Eén van de uitingen is natuurlijk de boot op de GayPride in Amsterdam. “In 2010 hadden we ook een boot, maar toen was er geen Antilliaan die erop durfde uit angst herkend te worden. De jaren erna stond ik op de kade met tien meter lange spandoeken om er tóch te zijn. Dit jaar dan weer een boot en, eerlijk gezegd, het was dringen wie erop mocht. Zo zie je maar, herhalen, dan gebeurt er wat.” Een boot op koninkrijksniveau, waarop alle landen van het koninkrijk waren vertegenwoordigd – Nederland, Curaçao, BES, Sint Maarten, Aruba – en die ook koninkrijksbreed gedragen werd door minister Plasterk en afgevaardigden van alle gevolmachtigde kabinetten. “Daarnaast hadden we medewerking van Pride Curaçao, Safe Sint Maarten, ALFA Aruba, waarvan ook mensen zijn overgevlogen. De eilanden kunnen dus niet meer zeggen dat het een kleine club Caribische Nederlanders is die ‘de ziekte heeft’, zoals we geregeld hoorden.” Ramona kan er niet over uit hoe trots ze was op alle mensen die er waren. “Prachtig hoe je kunt vieren wie je bent, het gevoel te ervaren dat je er mag zijn. We straalden zo’n eenheid uit met de 120 man op de boot van alle delen van ons koninkrijk.” Des te mooier, vindt zij, omdat we dit jaar 200 jaar koninkrijk vieren en twintig jaar GayPride.
Eerste prijs
Een stap in de goede richting was ook het feit dat de koninkrijksboot de eerste prijs won, niet vanwege de bokaal of eer, maar vanwege de verspreiding van de boodschap. De prijs werd toegekend vanwege de beste uitbeelding van het thema: Share. Die kwam tot uiting in het delen van de landen van het koninkrijk, maar ook het delen van de gelijke rechten voor iedereen. De designer van Dushi & Proud, Curtvin Bacuna ontwierp het logo van een roze kroon met de vijf sterren voor Aruba, Curaçao, Nederland, de BES-eilanden en Sint Maarten en tegelijkertijd als uitbeelding van de LHBT-gemeenschap. Boven de kroon een hart, dat staat voor het verenigd zijn in het doel van gelijke rechten voor iedereen. Het logo werd compleet met de shout-out OneKingdomOneLove.
Verbod homohuwelijk
Vanuit dit enorme succes blijft Ramona vechten voor gelijke rechten van homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders. De rechten in Nederland – en op de BES-eilanden vanwege de nieuwe status – zijn er niet op de andere eilanden. Op Curaçao, Sint Maarten, Aruba mogen homo’s niet trouwen, kunnen samen geen hypotheek nemen, geen gezamenlijke ziektekostenverzekering afsluiten, geen gelijke behandeling bij overlijden van de partner. Ramona: “De eilanden hebben een jarenlange achterstand op Nederland. Als we beginnen de wetten te wijzigen, komt er ook meer erkenning, mogen mensen gezien worden. Persoonlijk denk ik dat de bevolking in dit traject al veel verder is dan de politiek. We moeten campagnes voeren om de politiek hiervan te doordringen. Maar we gaan ook scholen in, zijn daarvoor al materiaal aan het ontwikkelen. Kinderen moeten zich zo jong mogelijk geborgen weten in hun anders zijn.” Ramona is verontwaardigd dat de politiek niet faciliteert: “Het is toch te gek voor woorden dat we in 200 jaar koninkrijk niet meer mogen discrimineren op kleur, op geloof, op taal, maar wél op seksuele geaardheid.”
Vluchten voor je geaardheid
Zij weet dat velen van de eilanden wegvluchten naar Nederland vanwege hun geaardheid. Naast de persoonlijke drama’s is de houding ook maatschappelijk gezien in deze tijd onaanvaardbaar. “Ik ken iemand die te horen kreeg dat ze haar ouders’ kind niet meer was, dat ze liever hadden dat ze kanker had. Kinderen worden zonder pardon buiten gezet; worden geslagen om de ziekte eruit te slaan. En dan de ontkenning dat het ‘bij ons’ niet voorkomt, dat betekent een dubbele ontkenning van jou als mens.” En dan heeft ze het nog niet eens over diegenen die de vlucht van het eiland niet aandurven en uiteindelijk zelfmoord plegen. “Het is schrikbarend hoe velen dat er zijn.”
Dushi & Proud wil de ontkenning omzetten in erkenning. “Het is zo moeilijk om taboes te doorbreken in onze cultuur. We hebben de media daarbij zo nodig en daarom ben ik ook zo blij met dit artikel”, zegt Ramona dankbaar. De website van Dushi & Proud (dushinproud.com) biedt alle adressen en steunpunten waar je terecht kan, óók bij de partners op de eilanden. “Ben je homo, lesbienne, transgender, biseksueel, je bent niet alleen en je bent ook niet minder! En er is hulp, zoek mensen die je begrijpen, óók op de eilanden kun je terecht.”
Over een jaar is Ramona officieel kankervrij. “Maar als blijkt dat de reservetijd op is, weet ik nu waarvoor en voor wie ik heb geleefd.” De gewonnen bokaal gaf ze mee aan Pride Curaçao, die in september voor de derde keer een eigen GayPride viert op Curaçao. Een besloten GayPride evenwel, ze mogen niet de straat op, ze houden achter de gesloten deuren van het Florius Suite Hotel hun eigen feestje. Maar de bokaal die daar zal staan te prijken, is de reminder. De reminder dat er – hoe klein ook – ergens de erkenning is dat je de mens mag zijn zoals je bent. In liefde, one love.
RSS
Facebook
Twitter
