Meer saamhorigheid door de Zwarte Piet-discussie
door Libèrta Rosario
Afgelopen donderdagmorgen ben ik naar het Hoger Beroep gegaan dat burgemeester Van der Laan van Amsterdam had ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank van Amsterdam. Het vond plaats bij de Raad van State, de hoogste bestuursrechter van Nederland. De rechtbank van Amsterdam had in juli geoordeeld dat de figuur van Zwarte Piet een negatieve stereotypering is en een inbreuk vormt op artikel 8 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. In de tram vroeg een blanke Nederlandse vrouw die achter me zat of ik wist waar de Kneuterdijk was. Ik draaide me om en vroeg haar of zij ook naar de Raad van State ging, hetgeen ze bevestigde. Toen we bij de Raad van State aankwamen stonden er een paar politieagenten voor de deur te praten.
Eenmaal binnengekomen mochten we doorlopen naar de ontvangstzaal waar ongeveer vijftien personen gemoedelijk zaten te praten, koffie en thee drinkend uit kartonnen bekers. De Nederlandse vrouw kende de meesten van hen. Sommigen waren de dag daarvoor ook in Utrecht geweest bij het College van de Rechten van de Mens. Ze hadden daar de hele tijd buiten gestaan en waren later getuige van de opstootjes die ontstonden nadat een blanke man een donkere vrouw sloeg. Een jonge Surinaamse vrouw vertelde dat ze als klein kind een paar keer voor Zwarte Piet was uitgemaakt en dat ze daardoor nooit thuis Sinterklaas hadden gevierd. Ze vond het nooit erg omdat ze wel Kerstmis vierden en zij dan veel cadeaus kreeg. Een blanke man zei dat hij als half Nederlander en half Spanjaard ook voor Zwarte Piet is uitgemaakt. De blanke vrouw zei dat ze tien jaar geleden voor het eerst persoonlijk met racisme werd geconfronteerd toen haar licht gekleurde dochter thuis kwam en vertelde dat ze gediscrimineerd was.
Ondertussen liep de ontvangstzaal vol met zwarte en blanke mensen, jong en oud. Er werden als blijk van solidariteit weer handen geschud en velen omhelsden elkaar. Tegen half elf liepen we allemaal in de richting van de zaal waar de zitting gehouden zou worden. Gelukkig konden wij, die al vroeg bij de Raad van State waren, een plek vooraan, achter het touw, voor de beveiligers krijgen. Ineens ontstond er geroezemoes. De jonge Surinaamse vrouw had de man herkend die de vrouw de dag daarvoor had geslagen. Hij was vooraan in een hoek gaan staan. De Nederlandse vrouw vond het toch een beetje eng en zei dat tegen een beveiliger. Hij zou hem in de gaten houden. Even later verscheen er een kleine man die op een krukje ging staan naast de beveiligers achter het touw. Hij legde ons uit hoe de gang van zaken was en dat wij als toehoorders pas in de zaal mochten nadat andere belangrijke personen en de pers naar binnen waren gegaan. Hij vroeg ons daar begrip voor te hebben zodat alles geordend zou verlopen. Gelukkig lukte het de meesten van ons om een zitplaats te krijgen.
Er waren 3 rechters in de zaal. De voorzitter nam eerst het woord en daarna kwamen de advocaten van de burgemeester van Amsterdam, van het Pietengilde en de tegenstanders van Zwarte Piet aan het woord. De advocaat van de burgemeester was het niet eens met de rechtbank van Amsterdam dat de burgemeester bij het verstrekken van de evenementenvergunning rekening had moeten houden met het feit dat de figuur van Zwarte Piet een negatieve stereotypering is en een inbreuk vormt op artikel 8 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Hij vond dat de burgemeester zich niet kan opstellen als zedenmeester. Hij kreeg bijval van de advocaat van het Pietengilde. Zij vonden de figuur van Zwarte Piet niet racistisch.
Ook deskundigen hebben zich gebogen over de vraag of Zwarte Piet racistisch is. De meningen waren eveneens daarover verdeeld. De advocaat van het Pietengilde zag Zwarte Piet als een kunstenaar. Volgens de advocaat van de burgemeester wil de burgemeester bij de intocht rekening houden met mensen die Zwarte Piet kwetsend vinden. Bij de volgende intocht zal een kwart van de Pieten alleen een roetveeg op zijn gezicht hebben. Maar de burgemeester wil geen inhoudelijk oordeel verbinden aan de vergunning voor de intocht. Hij moet volgens de advocaat niet degene zijn die eenzijdig dicteert hoe om te gaan met de figuur van Zwarte Piet. Het Sinterklaasfeest is een diepgewortelde traditie in Nederland. Een traditie wordt gemaakt door de maatschappij en het is dezelfde maatschappij die veranderingen teweeg kan brengen, aldus de raadsman.
Eberhard van der Laan. Foto © Mineke de Vries
De advocaat van de tegenstanders vond dat de burgemeester de rechten van alle Amsterdammers moet bewaken. Volgens de tegenstanders is de burgemeester partijdig en heeft hij twee petten op: als ‘burgemeester’ geeft hij de vergunning en als ‘burgervader’ ontvangt hij de Sint en de Pieten. ‘Racisme bouw je niet langzaam af, maar schaf je af’, zei de advocaat. Er werden ook belangrijke juridische thema’s door de rechters behandeld. Zo wilden de rechters van de partijen weten wat ‘verstoring van de openbare orde’ precies inhield, in hoeverre een burgemeester bij het verstrekken van een vergunning ook moet oordelen over morele en inhoudelijke kwesties, hoe de partijen erover dachten als de zaak naar het Europees Hof zou gaan?
Roetveeg. Foto © Patrick Dorder
Tenslotte mocht Quinsy Gario ook wat zeggen. Hij riep de rechters op om een statement te maken over de toekomst van Nederland. ‘We moeten samenkomen. We moeten een standpunt innemen dat iedereen onderdeel is van Nederland en iedereen het recht heeft om beschermd te worden tegen racisme’. Zijn indrukwekkende toespraak werd door velen van ons met luid applaus ontvangen. De zitting duurde 3 uur en is over het algemeen rustig en in een goede sfeer verlopen. De voorzitter bedankte ons voor ons geduld en medewerking.
Ik sprak buiten met twee blanke mannen die woensdag ook in Utrecht waren. Ze vertelden dat een paar Curaçaose vrouwen tegen hun hadden gezegd dat ze vroeger niet aan hun collega’s wilden vertellen dat zij uitgemaakt waren voor Zwarte Piet uit angst dat ze niet begrepen zouden worden. Sinds 2008 zijn deze mannen met een paar anderen als beweging bezig om het racistisch karakter van Zwarte Piet aan de kaak te stellen, maar zij hebben nooit problemen daardoor ondervonden.
Op 12 november zal de Raad van State uitspraak doen over het Hoger Beroep. Er rust een zware last op de schouders van de drie rechters. Hopelijk slagen ze erin om het recht te laten zegevieren.
RSS
Facebook
Twitter
