In Memoriam Rolf van der Marck 1935-2013
door Michiel van Kempen
Het leek er soms op dat hij 24-uurs diensten draaide: bij nacht en ontij kon je Rolf van der Marcks commentaren verwachten op brandende maatschappelijke kwesties. Zijn vlijmscherpe reacties op zijn eigen website, Suriname Stemt, en hier op Caraïbisch Uitzicht, volgden weinig minuten op een persbericht dat hem niet zinde. Hij was vaak de eerste om te reageren op een Facebook-bericht, en wanneer er een reactie verscheen op een van zijn eigen teksten, dan stond er een minuut later alweer een reactie van zijn hand onder. Op donderdag vroeg hij me om 7 minuten over 5 in de ochtend hoe hij toch een bijschrift onder een foto geplaatst moest krijgen. De avond van diezelfde dag overleed hij, op weg naar het Academisch Ziekenhuis in Paramaribo.
Rolf van der Marck werd geboren op 20 juli 1935 in Roermond. Zijn familie beheerde de grootste Limburgse drukkerij en tekende voor veel rooms-katholiek drukwerk. De liefde voor het grafische vak, en in het verlengde daarvan voor de literatuur en zeker ook de poëzie, zou Rolf zijn leven lang blijven koesteren. Hij verhuisde naar de Randstad, trouwde en hertrouwde en volgde na zijn pensionering zijn nieuwe echtgenote naar Suriname. Hoewel zelf geen pc-techneut, zag hij wel de mogelijkheden die het internet hem bood om zijn commentaren de wereld in te sturen. Want Rolf had een groot hart voor Suriname, en verscherpte alleen maar zijn blik op allerlei toestanden die in zijn ogen niet deugden. En wat niet deugde, daar moest tegen gestreden worden, met open vizier, man en paard noemend.
Desi Bouterse noemde hij een raaskallende president. Het proces tegen de daders van de decembermoorden volgde hij op de voet en de Amnestiewet gaf hem vitriool in de pen. Hij doorzag onmiddellijk het opportunisme van Paul Middellijn toen deze een rapport opstelde om het Fort Zeelandia-complex te laten ontruimen, zogenaamd in het landsbelang maar in wezen voor diens eigen doelen. Nauwgezet volgde hij hoe er werd omgegaan met de erfenis van de slavernij en de manier waarop de slavenemancipatie wordt herdacht. Met Alice Boots en Rob Woortman kruiste hij de degens over hun biografie van Anton de Kom. Hij stoorde zich aan het onderwijs en het gebrek aan niveau en organisatiegraad van de Adek-Universiteit. De verloedering van de Surinaamse pers was Rolf een doorn in het oog: niet alleen trok hij ten strijde tegen het slechte taalgebruik en het gemis aan journalistieke principes, de Ware Tijd verweet hij visieloosheid en Starnieuws gooide hij voor de voeten dat het een charlatan als Sandew Hira wekelijks de kans geeft zijn racistisch getoonzette stukken te publiceren. Graag bemoeide hij zich met de kunsten. Het commerciële I Love Su-monument van George Struikelblok in hartje Paramaribo vond hij beneden de waardigheid van een serieus kunstenaar. De Schrijversgroep ’77 vond hij een talentloos clubje nationalisten, dat te schijterig was om zijn stem te verheffen tegen censuur en de schending van de mensenrechten. Maar hij kon ook heel mooi zijn eigen emoties en inzichten beschrijven als het ging om kunst en literatuur, getuige bijvoorbeeld zijn stukken over de poëzie van Bernardo Ashetu.
Dat hij zich met zijn teksten niet altijd vrienden maakte, was overduidelijk. Hij begreep ook wel dat zijn politieke commentaren niet zonder risico waren, en mat zich daarom een hele batterij aan pseudoniemen aan: Janus Miraculus, Edgar Mampier, Jodocus Treffers, Joshua Taytelbaum, Stanley Li A Pau, John Sterkendam, Jules Koningverander, Dennis Leguit. Hij had die pseudoniemen natuurlijk ook nodig om de scherpte van zijn toon te kunnen bewaren. En hij kon het verwachten: hij werd op de laagst mogelijke manier teruggepakt. In een anoniem commentaar op de website ILoveSu – juist een website met die naam! – werd hij ervan beschuldigd dat hij als Hollandse pedofiel zijn toevlucht tot Suriname had gezocht. Wie de Deense film Jagten gezien heeft, staat voor altijd in het geheugen gegrift wat het betekent wanneer iemand ten onrechte van pedofilie wordt beschuldigd. Rolf zocht zijn verweer in het doen van aangifte, maar het rechtssysteem van Suriname was te zwak of te beroerd om deze goedgebekte Hollander te helpen. En wat vóór hemzelf had gewerkt, werkte nu tegen hem: wat op het internet staat, verdwijnt zelden of nooit. En zo kon het gebeuren dat korte tijd later Ismene Krishnadath, de voorzitter van Schrijversgroep ’77, de pedofilie-beschuldiging kritiekloos overnam in een stuk dat verder niets met de kwestie van doen had. Ze had niet door dat ze daarmee impliciet Rolf van der Marck in het gelijk stelde in zijn kritische blik op de Schrijversgroep: veel lager kon de groep niet meer zinken.
Zoals wel meer bakra’s in de tropen schreef Rolf van der Marck graag over ‘wij Surinamers’ en dat was oprecht gemeend: hij leefde mee met de Surinamers, met hoe onkunde, onwil, lamlendigheid, corruptie en nepotisme de gewone Surinamer deden lijden. Maar tegelijkertijd vergat hij de oeroude stelregel dat een bakra in de tropen er nooit echt bij zal horen, en al helemaal niet wanneer die altijd vol kritisch en scherp gearticuleerd commentaar de publiciteit zoekt. Tegelijkertijd bestond er voor Rolf van der Marck geen keuze: hij sprak dan wel vaak over het Surinaamse geweten, maar het was allereerst zijn eigen geweten dat hem ingaf dat er over bepaalde zaken niet te marchanderen valt. Je kunt er over discussiëren of hij soms de plank missloeg en wat meer bezinning en terughoudendheid zijn stukken goed zouden hebben gedaan, maar de onvoorwaardelijkheid van zijn eerlijke engagement: Caraïbisch Uitzicht zal die nog lang missen.
RSS
Facebook
Twitter
Treurig dit te vernemen, ook al was hij al wat ouder. Niet zo lang geleden (15 januari)reageerde ik nog op een bericht van hem, en hij op mijn reactie. Hij leek me iemand die open stond voor debat en andere standpunten en dat is altijd goed. Zelfs voor Sandew Hira, die hij eerder bekritiseerde, had hij in zijn reactie op de mijne ook positieve kwalificaties (zie zijn post van 15 jan. op deze blog: http://caraibischeletteren.blogspot.nl/2013/01/pleidooi-om-het-woord-holocaust-te.html )
Beste Michiel van Kempen, dank voor het mooie in memoriam dat je mijn broer Rolf hebt meegegeven. Je hebt hem treffend geschetst en over zijn as heen zal hij je dankbaar zijn voor de wijze waarop je je instemming betuigt inzake enkele cruciale problemen die hij signaleerde. Rolf verheugde zich erin in jou een vriend te zien. Je had hem geen mooier afscheid mee kunnen geven.
Hartelijke groet,
marcvandermarck@planet.nl