Het Kasteel van Elmina: Europese slavenhandel minstens zo Afrikaans
door Stuart Rahan
Amsterdam – Met de presentatie van het boek Het kasteel van Elmina heeft schrijver en journalist Marcel van Engelen een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan de discussie over slavernij en slavenhandel. De Nederlandse schrijver heeft de onderbelichte kant van slavernij en slavenhandel op het vaste continent van Afrika aan een nadere bespreking onderworpen.
Was de onderwerping van de Afrikaanse mannen en vrouwen door hun eigen rasgenoten net zo verwerpelijk als toen de witte Europeaan de trans-Atlantische slavenhandel opstartte?
Hij geeft daar antwoord op in zijn nieuwe boek. “Niet om de Europese bemoeienis met slavernij te vergoelijken”, verontschuldigt hij zich tijdens de presentatie. “Het doet niks af aan het aandeel van Nederland.” Wat hem tijdens zijn onderzoek trof, was hoe vervlochten de trans-Atlantische handel was met de Afrikaanse slavenhandel en het meest dramatische, de gruwelen van de slavernij, die nog moesten komen.
Langdurige discussies
Hij toonde diep respect voor Barryl Biekman van het Landelijk Platform Slavernijverleden, die de aanzet gaf voor het Slavernijmonument in het Amsterdamse Oosterpark. “Het monument heeft als katalysator gewerkt op heel veel wat met het Nederlandse slavernijverleden te maken heeft gehad.” Hij overhandigde het eerste exemplaar van zijn boek aan haar. In zijn zoektocht naar het Nederlandse slavernijverleden heeft de schrijver al sinds 2001 contact met Biekman. In langdurige discussies hebben beiden op respectvolle wijze het gevoelige onderwerp met elkaar besproken. Maar de meningsverschillen en benaderingswijzen, ieder vanuit zijn eigen achtergrond, hebben niet echt tot consensus geleid.
Vergoelijken
In haar dankwoord prees Biekman, Van Engelen voor zijn bijdrage aan het de-taboeïseringsproces van de slavernij binnen de Nederlandse samenleving. “Als het slavernijsysteem toen als misdaad tegen de mensheid was verklaard en er een strafsysteem bestond, was het koningshuis voor levenslang opgesloten”, illustreert Biekman de betrokkenheid van de Nederlandse staat. Het verwerpelijke slavernijsysteem werd namelijk vanuit het koningshuis legaal in stand gehouden. Maar volgens Biekman willen ‘witte’ wetenschappers met hun Eurocentrische benadering vooral de aandacht afleiden van het Nederlandse aandeel in de ontwikkeling van het verwerpelijke systeem, van de misdaden die tegen Afrika en Afrikanen is begaan. “Zij halen de moderne slavernij er steevast bij om de aandacht af te leiden van de roep om excuses aan te bieden voor de misdaden tegen de mens. Ze halen ook de Afrikaanse slavernij erbij om de Europese slavernij te vergoelijken.”
Geen aandacht
Maritiem historicus Henk den Heijer, die zijn medewerking verleend heeft aan het boek is blij met de aandacht voor het Nederlandse slavernijverleden. In het Nederlandse onderwijs is volgens hem nauwelijks aandacht geweest. Met de komst van Surinamers naar Nederland is daar verandering in gekomen. Het kasteel van Elmina beschrijft hoe leven en handel rond Elmina verliepen. Van Engelen trok vanaf de kust het Afrikaanse binnenland in en bezocht de plaatsen waaruit de slaven werden weggevoerd. Gaandeweg verdiept hij zich in de discussie rond slavernij die de laatste jaren in Nederland zo hevig is opgelaaid. Was de slavenhandel niet minstens zo Afrikaans als Europees?
[uit de Ware Tijd, 24/05/2013]
RSS
Facebook
Twitter
