Erfgoed
door Ko van Geemert
‘Op een zondagmorgen stond ik in mezelf gekeerd voor het Meisje met de parel en moest opeens sterk terugdenken aan het eerste treffen met dit schilderij van Vermeer: ik was zes geworden, en werd om dat te vieren meegenomen naar het Mauritshuis.’
Zo begint de onlangs verschenen roman van Ellen Ombre, Erfgoed. Het einde luidt aldus: ‘Ik vroeg Aisja en mijn moeder de volgende ochtend, zondag, mee te gaan naar het Mauritshuis.’ Rond deze drie zondagen in het Haagse Mauritshuis cirkelt de geschiedenis van de hindostaanse, uit Suriname afkomstige Lakshmi, van beroep psychotherapeute, de wat oudere, door het leven getekende Hans, Lakshmi’s moeder Káliká en Oom Nathans.
Lakshmi groeit samen met haar moeder in Nederland op. Het is een leven waarin literatuur van groot belang is, speciaal het oeuvre van Bordewijk, met daarin Tijding van ver (1961) als hoogtepunt.
Hans en Lakshmi ontmoeten elkaar in het begin van het verhaal, voor het Meisje met de parel, de tweede keer dat Lakshmi voor het schilderij staat, we citeerden dat hierboven. Uit hun relatie wordt een dochtertje geboren, Aisja. Maar Hans verlaat vrouw en kind en vertrekt naar Suriname met een Surinaamse vriendin.
Het belangrijkste thema in deze roman is, zie de titel, de zoektocht naar de roots van de hoofdpersonen, naar de betekenis van hun achtergrond. De moeder van Lakshmi, Káliká, is daar duidelijk over: ‘Voorouders… Daar heb ik niets mee. Het kunnen verkrachters, armoedzaaiers zijn. Die wil toch niemand in zijn bloedlijn ontdekken? Als het tegenzit raak je erfelijk belast. Mijn eigen ouders heb ik niet eens gekend, laat staan degenen van wie we afstammen.’
Voor Hans ligt dat anders: ‘We vergeten omdat het ons uitkomt, of liever gezegd, we verdringen de dingen die ons bedreigend voorkomen. Toch…aan de andere kant…dat verleden…dat mag je niet vertrappen, daar kom ik steeds meer achter.’
Lakshmi besluit op zeker moment om haar vader, die Meester genoemd wordt vanwege zijn beroep, in Suriname op te zoeken. Het wordt geen bevredigend bezoek. Tot zover het verhaal.
Johannes Vermeer, Meisje met de parel, ca. 1665; Mauritshuis, Den Haag.
Ellen Ombre heeft een bedachtzame, zorgvuldige manier van schrijven, die goed aansluit bij de ietwat gereserveerde levenshouding van hoofdpersoon Lakshmi, ze geeft zich niet makkelijk bloot. De schrijfster, in 1948 in Paramaribo geboren, debuteerde in 1961 met de verhalenbundel Maalstroom. Meer dan veertig jaar later (in 2004) verscheen haar eerste roman: Negerjood in moederland. In 1996 publiceerde ze Wie goed bedoelt, over ontwikkelingshulp.
Bij de presentatie van Erfgoed in Amsterdam bleek Ellen Ombre erg enthousiast te zijn over de cover van dit boek. Enige verbazing wekt dat wel: de succesvolle roman Meisje met de parel van Tracy Chevalier uit 2006 had vrijwel dezelfde omslag. Is dat handig?
Maar dit is een bijzaak natuurlijk. Erfgoed is een mooi verhaal, maar meer dan dat: het nodigt ons uit na te denken over de vraag waardoor wij geworden zijn wie wij zijn, welke invloed onze geschiedenis heeft op ons persoonlijk leven.
Ellen Ombre is in deze roman geslaagd een boeiend verhaal te koppelen aan een universeel vraagstuk.
Ellen Ombre, Erfgoed. Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar. 224 pagina’s.
Paperback € 18,50 ISBN 978 90 388 9932 9 / E-book € 13,99 ISBN 978 90 388 9958 9
Ontleend aan de Parbode.
RSS
Facebook
Twitter
