Eerbetoon aan bubbling
door Mineke de Vries
Bubbling, het muziekgenre met de zo herkenbare Afro-Caribische beat en de daarbij behorende prikkelende dans ontstond in de Antilliaanse gemeenschap in Nederland eind jaren tachtig. Antilliaanse jongeren op zoek naar hun identiteit stonden zonder het te weten aan de wieg van een nieuwe muziekstijl. Wereldwijd zet de Antilliaans/Nederlandse stroming sinds die tijd de toon in de dancemuziek, mogelijk zelfs zou house niet zijn ontstaan zonder bubbling. En het succes van de grootste dj’s van dit moment, Hardwell, Afrojack en Chuckie is te danken aan de grondleggers: dj Moortje en MC Pester. De documentaire Bubbling, bandje 64 vertelt het verhaal.
Foto’s: Mineke de Vries
De Curaçaose regisseur van Bubbling: bandje 64, Wensly Francisco kwam zelf al jong in aanraking met de bubblingparty’s: elke vrijdagavond was hij te vinden in discotheek Goldfinger in Rosmalen, waar de Antilliaanse party’s plaatsvonden. Wensly: “De Antilliaanse jongeren in de grote steden Den Haag en Rotterdam eind jaren tachtig waren op zoek naar hun eigen muziekstijl: enerzijds konden ze zich niet (meer) vinden in de muziek van hun ouders, anderzijds ook niet in de Nederlandse muziek. Bovendien kwamen ze als groep moeilijk de discotheek in Nederland binnen, waardoor ze hun eigen feestjes gingen houden.” De migratiestroom kan zodoende gezien worden als basis voor bubbling. “Hoe fantastisch is dat? Ik wil met de documentaire laten zien wat voor moois migratie teweeg kan brengen.” Bubbling mag dan vooral bekend staan om de dans (schuren, ‘droogneuken’) maar daarmee doe je bubbling als muziekstroming, waarvan de dans een onderdeel is, tekort. Overigens zijn ook de zogenaamde battles – het tegen elkaar dansen – , onderdeel van de stroming.
De typische pulserende bubblingbeat is anno 2016 in vele nummers uit allerlei landen terug te horen, waaronder nummers die wereldwijd momenteel het meest gestreamd worden.
Regisseurs Sanderijn Loonen en Wensly Francisco
Boggling
Wensly Francisco en co-regisseur Sanderijn Loonen willen het verhaal vertellen over de muziekstroming die zijn wortels in Nederland heeft. “Het is een mooi verhaal en bovendien zien we het als ons gemeenschappelijk erfgoed.” Daarnaast is de documentaire een eerbetoon aan de Curaçaose dj Moortje en MC Pester, die gezien worden als grondleggers van de stroming, maar nooit als zodanig de erkenning kregen.
Het was dj Moortje die experimenteerde met het draaien van Jamaicaanse dansnummers op 45 in plaats van 33 toeren. Later sleutelde hij aan de draaitafels om de snelheid verder op te voeren, waardoor de beats ontstonden. Nog weer later kon de computer dit met nog meer mogelijkheden. Rapper Pester zorgde voor de opzwepende teksten en samen brachten ze in de nieuwe stijl genummerde cassettebandjes uit. Over het bandje nummer 64 kregen ze onenigheid, waardoor het nooit is uitgebracht; het betekende tevens het einde van de reeks bandjes.
Overigens had MC Pester naast zijn commentaren op Nederland, ook kritiek op Antillianen en op de Curaçaose regering. Zo sterk dat bubbling werd verboden op Curaçao, Pester werd zelfs voor de rechter gesleept. Mensen die de bandjes in hun auto’s of thuis draaiden, werden opgepakt. Ook Moortje kreeg een verbod op het eiland te komen, omdat ze dachten dat hij ook verantwoordelijk was voor de teksten.
De swing, de versnelde dans die ontstond wordt aangegeven met het woord boggling, geschreven als boggeling. Sanderijn: “We weten niet of het waar is maar we hebben gehoord dat mensen boggling niet konden uitspreken en dat het zodoende bubbling werd.”
B-films
Wensly, in 1980 in Sta Maria geboren kwam op zijn zevende met zijn moeder naar Nederland. “Ik denk dat zij al langer van plan was naar Nederland te gaan, want ze stuurde me naar de Joan Mauritsschool, een privéschool waar je verplicht Nederlands kreeg.” Aan de Curaçaose jeugd van zondagen aan het strand, buiten spelen, rennen, in bomen klimmen, altijd mensen over de vloer kwam een eind in de flat in Tilburg en de vele verhuizingen – en dus scholen – die volgden. “Ik was een stil, teruggetrokken, verlegen kind, waardoor de leraren dachten dat ik dom was. Zodoende werd ik naar een technische opleiding op het vbo gestuurd – waarvan ik trouwens wel heel handig ben geworden! -, terwijl ik meer kon.” Hij wist van jongs af aan al dat hij tv wilde gaan maken. “Ik was gefascineerd door natuurfilms en documentaires. Mijn moeder werkte fulltime en ik zat de hele dag voor de tv slechte films te kijken, zwaar gewelddadige en horrorfilms. Omdat we weinig geld hadden, huurden we alleen de slechte B-films bij Jumbo. Het huiswerk was zodoende nooit af, en je weet dan al, dat kan alleen maar bergafwaarts gaan.” Gevolg was wel dat juist in die tijd de passie, de liefde groeide om ook zelf films te gaan maken. “Maar omdat het op school zo slecht ging, raakte die droom steeds verder bij me vandaan.”
Toen hij op zijn negentiende voor dertien jaar het leger inging, raakte hij nog verder weg van de droom. Wel kreeg hij in die jaren de vrijheid om studies te volgen. “Ik kreeg kansen die ik nooit had gehad en bovendien verbreedde mijn horizon door verschillende achtergronden waarmee ik te maken kreeg: ik woonde in Duitsland, in Assen en integreerde steeds meer.” Hij studeerde journalistiek in deeltijd, waarbij hij zich in het tweede jaar specialiseerde in de richting tv; op kleine tv-redacties kon hij ervaring opdoen.
Antilliaanse hiërarchie
Die ervaring en het maken van een paar series om regie-ervaring op te doen leidden tot twee documentaires, waaruit bovendien blijkt dat de Antilliaanse problematiek Wensly na aan het hart ligt: Zonen zonder vaders (2010) en Stikken in het paradijs (2013), die laatste over de vervuiling van de Isla (Zembla, NTR). “Het is moeilijk in de tv-wereld door te dringen, maar ik denk dat ik de verhalen had die anderen niet hadden.” Verhalen over de problematiek van de Antilllen: “Inmiddels groeide de tweede generatie op en ik vond dat je de opeenstapeling van problemen die leidt tot criminaliteit niet kunt wegstoppen, iemand moest actie ondernemen. Wil je gedrag veranderen, moet je niet de problemen blijven benoemen, maar iets doen om het bespreekbaar te maken.” Zo kwam de eerste documentaire Zonen zonder vaders tot stand, over de problematiek van kinderen die zonder vader opgroeien, zoals ook Wensly zelf. “Mijn dringende vraag was: hoe kun je een kind hebben zonder het te willen erkennen?”
Initiatieven als deze zijn belangrijk, omdat je iets moet maken voor de onderste ‘laag’. “Je moet je realiseren dat er een enorme hiërarchie is binnen de Antilliaanse gemeenschap in Nederland. De Antilliaanse elite heeft geen enkele band met wat er zich ‘beneden’ afspeelt. We moeten die lagen bij elkaar brengen.”
.
Samensmelting van culturen
Na het maken van de documentaires ging hij aan de slag bij het programma Kassa, om meer redactie-ervaring op te doen. “Dat is pure onderzoeksjournalistiek, een heel andere tak van sport, maar erg leerzaam.” Misschien nog wel belangrijker dan dat was dat hij hier Sanderijn – met als achtergrond journalistiek en psychologie – leerde kennen, die na jaren geschreven pers vijf jaar geleden fulltime overstapte naar tv. En hier begon hun gezamenlijke plan. Ze vinden het duidelijk allebei een leuk verhaal: Sanderijn fietste namelijk elke vrijdagavond van Rosmalen naar Den Bosch om uit te gaan en kwam dan langs de eerder genoemde disco Goldfinger, waar Wensly de bubblingparty’s bezocht. Sanderijn: “Ik vind het zo bijzonder dat we al die jaren langs elkaar heen gefietst zijn zonder het te weten. Hier op de redactie kwamen onze wegen bij elkaar. We raakten aan de praat over die bubblingfeestjes en ik wilde er meer over weten. De enige associatie die je altijd hoort bij bubbling is dat schuren, maar ik vond het verhaal erachter fascinerend. Het werd steeds duidelijker dat we het verhaal wilden vertellen en de behoefte ontstond nu met zijn tweeën tegen dichte deuren te trappen.” Kortom, ze besloten het idee van Wensly dat al vanaf 2012 op de plank lag, samen te gaan realiseren. Ze kwamen terecht bij de VARA, die er wel oren naar had. Maar volgens de regels moet die het eerst voorleggen aan de NPO. De directeur van de NPO haalde haar neus ervoor op en wees het af omdat het een niche zou zijn. De verontwaardiging over deze uitspraak is op hun beider gezichten te lezen: een dansstroming die nog steeds invloed heeft op de gehele wereld, is dat een niche?
Na die teleurstelling wierp Kees de Koning van platenlabel Top Notch zich op. Sanderijn: “Hij had zelf nog nooit een documentaire gemaakt, waardoor wij veel vrijheid kregen. We hebben ons hele hart erin gelegd en wilden bewijzen dat het wél een waardevol verhaal was. Een jongerencultuur die is ontstaan in de Antilliaanse gemeenschap in Nederland, dat is cultureel erfgoed, iets om ontzettend trots op te zijn.” Wensly: “Bubbling is hét voorbeeld van een samensmelting die door een migratiestroom op gang kwam. Er is zo zelden aandacht voor de mooie dingen die daaruit zijn voortgekomen en dat is wat we hier willen onderstrepen. Je brengt twee compleet verschillende culturen bij elkaar en dan gebeurt iets constructiefs, ontstaat er iets nieuws. Wij leggen niet de nadruk op de verschillen, maar streven naar een positieve benadering van het mooie dat is ontstaan.”
Bandje 64 naar Curaçao
Tweeëneenhalf jaar waren ze bezig met de documentaire. Sanderijn: “Wensly wist natuurlijk alles van bubbling en ik begon ermee om onophoudelijk vragen stellen.” De samenwerking verliep prima, zodanig zelfs dat er alweer nieuwe plannen liggen. “De hoogtepunten in het hele proces waren ongetwijfeld alle draaidagen, de dieptepunten de gesloten deuren,” aldus Sanderijn. “Met het vertrouwen en startkapitaal van Kees de Koning konden we eindelijk beginnen, daarnaast kregen we fondsen los, bijvoorbeeld Fonds21, Buma Cultuur. Ook het gegeven dat Moortje in het ziekenhuis terecht kwam, zette de vaart er bij ons in, het was nu of nooit.” Wensly: “Het was keihard werken, we deden alles zelf, productie, regie, promotie, werving. Wat in ons voordeel werkte, was dat we een enorm hoge gunfactor hadden; veel mensen – dj’s, geluidsmannen – werkten tegen gereduceerd tarief. En het was natuurlijk geweldig dat we twee vertoningen van de documentaire hadden tijdens het Amsterdam Dance Event. Wat was dat een succes, de sfeer was geweldig, er is zoveel gelachen!” Sanderijn vult aan: “Met het ADE, Top Notch en VICE Benelux is het echt omhooggetild. Het mag dan (nog) niet op tv te zien zijn, via internet gaat de bekendheid hard.” Wensly: “Dat is toch het medium van Surinaams/Antilliaanse jongeren. De trailer van de documentaire is al vaker bekeken dan het gemiddeld NPO3 programma!” Begin november is er een derde voorstelling en wat daarna volgt is niet bekend. Ze zijn hard bezig om distributeurs te vinden. Graag willen ze het onderbrengen bij de publieke omroep, een wens is ook er lesprogramma’s bij te ontwikkelen.
Voor Sanderijn is het hoogste doel met deze documentaire al bereikt: “We hebben het verhaal over bubling verteld, een verhaal dat te bijzonder is om in de vergetelheid te raken. Met onze passie en overtuiging zijn we begonnen, tegen de stroom in. En het is gelukt. Ik hoop dat de documentaire in alle grote steden wordt vertoond, het land doorgaat, kortom dat zoveel mogelijk mensen het zien, ook op de Antillen. Wat hoop ik dat ook daar iemand geïnteresseerd is.”
Wensly denkt even na en zegt dan: “Mijn hoogste doel is een première in de Movies op Curaçao met een zaal vol schoolkinderen.” Daarna zou hij de wijken in willen zodat ook de minderbedeelden die niet naar de bioscoop kunnen kans hebben de documentaire te zien in een soort openluchtbioscoop. “Vooral als bron van inspiratie. Ik wil ze zeggen: al heb je niet veel mogelijkheden, ga aan de slag. Ik zie het aan mezelf, ik had het geluk in Nederland op te groeien, heb zoveel kansen gekregen. Op Curaçao is dat veel minder. Ik zou met deze documentaire de scholen willen ingaan, workshops geven over hoe je je verhaal maakt, hoe je films maakt. Hoe je op het eiland je eigen verhalen vertelt. We willen in het klein een verandering op gang brengen. De verhalen doen ertoe.”
RSS
Facebook
Twitter
