Een wintihandleiding
door Joop Vernooij
Juliën Zaalman heeft een nieuwe uitgave verzorgd. De stichting Tata Kwasi ku Tata Tinsensi heeft hem bereid gevonden opnieuw een degelijke uiteenzetting te schrijven over winti. De uitgave heet Wintihandleiding. Het ontwikkelingsproces van winti, is opgedragen aan de wintigemeenschap en telt 201 bladzijden. De naam handleiding is wel van toepassing omdat het een handzaam boekje is: klein en fijn.
Wintidans
Zaalman heeft in 2012 zijn A Nyame. Een uiteenzetting van de Winti-leer uitgegeven, een publicatie van 407 bladzijden. Deze nieuwe uitgave is dus beknopter en strakker in de leer. Zaalman heeft met zijn August, een bonoeman (2003) en zijn Gily en Lise (2005) al in romanvorm over winti gepubliceerd en is met andere publicaties er voortdurend op gespitst. De stichting Tata Kwasi ku Tata Tinsensi wil de wintiprincipes uitdragen ‘door vastleggingen, scholingsgerichte activiteiten, lezingen en groepsbijeenkomsten voor gelovigen en sympathisanten’ (p. 11). Daarom is ook deze handleiding uitgegeven. Volgens de stichting moeten de winti-structuren ingang vinden. Dat is denk ik, vager dan de term wintiprincipes. Het gaat er ook om ‘morele voeding’ te geven ‘aan mensen die daarvoor openstaan’ (p. 11). De stichting wil winti maatschappelijk op een juiste manier uitdragen en hoopt dat aanhangers van winti deelgenoot worden van dezelfde ‘rechten die andere religieuze organisaties claimen en krijgen’ (p. 11). Daar heeft de stichting natuurlijk alle rechten toe zolang zij ervan kan uitgaan dat winti iets religieus is. En dat hoeft niet meer aangetoond te worden. Zaalman wil dus niet alleen winti verduidelijken maar de aanhangers ook een riem onder het hart steken, om strijd voor erkenning te voeren.
Juliën Zaalman
Vooraf
Voor Zaalman is winti gewoon wind, maar houdt ook het religieus systeem, het geloof in. Verder zijn voor hem winti in het meervoud de geestelijke levenwekkende invloeden in de mensenwereld en ten slotte is winti voor hem de universele geest of Anana Keduaman Keduanpon (pp. 25-26). Dat is een mondvol lettergrepen. Het is een handicap zulke lange woorden te moeten gebruiken zoals Anyamkemponu, Adumankama, Anyamzangi (pp. 80-81). Zaalman is thuis in verschillende talen-werelden, zoals het Nederlands, het Sranan en de religieuze taal daarvan, die wel even anders in de mond ligt. Zaalman verbindt zodoende diverse identiteiten.
Inhoud
De auteur begint met aan te tonen dat winti van de stadmensen anders is dan winti van de mensen van het bosland. Hij spreekt over twee grote stromingen en hij stelt dat de fotonengre een uitgebreider systeem hebben en meerdere ingangen (p. 41), omdat er steeds nieuwe slaafgemaakten Suriname binnenkwamen en dus nieuwe ideeën inbrachten. Het systeem waar hij het over heeft bestaat uit geloof in Anana Keduaman Keduanpon, de akara, de kabra, de winti (goronwinti, tapuwinti, watrawinti en busiwinti). Een tweede groot blok is de behandeling van de kwestie van de werking van winti met een uiteenzetting van enkele geloofsindicaties, de moraal, de kracht van Anana, het geloof, de ‘tinpasi’ of ‘kroisitin’, winti intern en extern. Dan pas komt hij in hoofdstuk 3 met de behandeling van winti als het geloof in Anyame. Verder is aan de orde: de invloed van heden en verleden (‘samen’, yorka, kabra, de sasa/tadei), gevolgd door zijn uiteenzetting van akara en dyodyo. Hij vermeldt bij dyodyo niet de studie van Headley Binderhagel (Woordbreuksyndroom). Trouwens Zaalman verwijst nergens naar: zijn gedachten en stellingen schijnen helemaal en allemaal uit hemzelf voort te komen.
Pas hoofdstuk 7 heeft het over de basis van winti, en dat chapiter had net zo goed voor of na hoofdstuk 3 kunnen komen. Hij sluit af met een verhandeling over geloofsinstellingen bij de uitoefening van winti (bomen en planten, de bonuman, de offers). En als slot iets over immanentie en maatschappelijke ontwikkelingen. [Sluit-ie dan twee keer af, Joop, of sloot jij te vroeg af?]
Dr Joop Vernooij
Het geheel van deze publicatie heeft alles weg van zijn A Nyame van 2012. Ook toen al hadden we te maken met een soort van catechismus, zelfs van een encycliek: een samenvatting van het geloof in delen en brokken. Zaalman vindt dat wintigeloof universeel is, dus voor iedereen in onze wereld (p. 31). De tekst heeft wel iets scheppends: verbindingen en uitweidingen, verleden en heden. Het is enerzijds goed dat Zaalman een algemene leer presenteert, uniformerend en degelijk. Van de andere kant hebben allang bestaande religies nogal te lijden van streven naar uniformiteit want dat kan leiden tot orthodoxie, fundamentalisme en fanatisme. Vooral tot eenkennigheid. Deze ‘Handleiding’ is handzaam en handig, kort en bondig. Er is iets van apologie en bekeringsijver te onderkennen. Ook een soort renaissance van de Afro-Surinaamse wereld, goed voor een identiteitsconstructie. Door zijn filosofisch en theologisch taalgebruik is de publicatie soms moeilijk toegankelijk, maar dat is winti in feite ook. Als het over ontwikkelingsprocessen gaat, moeten ook de sneisiwinti, de kuliwinti, de yampaneisiwinti behandeld worden evenals de relatie met de andere religies en het politiek-sociaal aspect van de samenwerking om een bijdrage te leveren aan de sanering van de samenleving (dynamisch event), laat staan aan de nationale vooruitgang.
Juliën Zaalman: Wintihandleiding. Het ontwikkelinsproces van winti. Paramaribo: Stichting Tata Kwasi ku Tata Tinsensi, 2014. ISBN 978-99914-7-164-8
RSS
Facebook
Twitter
