Een Boeroe tori
door Nellie Bakboord
Arme boerengezinnen uit Nederland werden in de negentiende eeuw onder valse voorwendselen naar Suriname gelokt. Nellie Bakboord sprak met een aantal van hen.
Boeren rond 1920
“Sommigen verzwijgen de armoede. Maar bij veel Boeroes was het armoe troef. Mijn ouders moesten dagelijks de eindjes aan elkaar knopen.” Ik luister aandachtig naar de nu 6- jarige Thea van Brussel, die openhartig vertelt over vroeger. Zij is één van de nazaten van de Nederlandse kolonisten. Deze kolonisten waren arme boerengezinnen uit de Betuwe en de Veluwe die in 1845 naar Suriname vertrokken. Thea komt uit een gezin van veertien kinderen. Haar broers en zusters hebben, net als eerdere Boeroes destijds, onderwijs genoten tot vierde en sommigen tot de zesde klas. Niet iedereen kon schoolgeld opbrengen.
Brak water
‘Op 21 juni 1845 kwamen de eerste 202 kolonisten aan in Suriname om vervolgens door te reizen over de rivier de Saramacca naar de plantage Voorzorg, een voormalige leprakolonie. Daar zouden ze te bewerken gronden liggen. De lokale Nederlandse vertegenwoordigers hadden echter niets in het kolonisatieproject gezien. Men heeft ze weggestopt, zodat de tot slaaf gemaakten niet konden zien dat blanken ook met hun handen arbeidden. Beloften waren niet waargemaakt: er was geen land ontgonnen, er was geen vee en daarnaast was de afwatering niet aangelegd, waardoor het land drassig was en ongeschikt voor bebouwing. Er stonden slechts wat hutjes van de in 1823 verlaten leprakolonie en een negental noodwoningen die nog niet gereed waren. Drinkwater was er ook niet, men moest het brakke rivierwater drinken.’ (bron: Koloniaal Suriname Boeroes 1845-1853).
Makandra
Sinds 2003 herdenkt de stichting ‘Boeroe Kon Makandra’ de komst van hun voorouders naar Suriname. 23 mei 2015 was het 170 jaar geleden. De Boeroes die ik onderweg naar de Konmakandra tegenkom zijn bij voorbaat uitgelaten. Jan Rozenberg en zijn echtgenote Rae Rozenberg-Narkedien zijn speciaal voor de konmakandra overgekomen uit Canada. Met onvervalst Surinaams accent, velen wonen meer dan 50 jaar in Nederland, vinden warme begroetingen plaats in Sranan Tongo (Surinaaams) en worden dikke brasas over en weer uitgedeeld. De ene tori na de andere wordt uitgewisseld.
Geestdriftig
Naast mij zit Helen Finck geestdriftig herinneringen uit te wisselen met haar oude schooljuf van de Tammengaschool, juffrouw Alie Veldhuizen-Vermeer. Alie was de gymjuffrouw. Trots vertelt ze dat ze 17 jaar was toen ze les gaf aan leerlingen van 15 en 16 jaar. “En ze hadden echt respect voor me hoor. Make-up en mode – wat je tegenwoordig op scholen ziet – was niet toegestaan. Je kwam naar school om te leren.”
Aan haar gezichtsuitdrukking kan je zien dat het wat Alie betreft, menens was. De meeste Boeroekinderen bezochten de Tammengaschool. Thea van Brussel brengt de harde tiptips in herinnering. Slippers, die ze naar school droegen. Gemaakt door haar vader. Van hout en rubber van oude fietsbanden. “Zonder de vindingrijkheid van mijn ouders hadden wij het hoofd niet boven water kunnen houden. Mijn moeder hielp naast het drukke huishouden ook mee met het melken. Half 3 in de ochtend.”
Aardappelkratje
“De jongste die nog een baby was werd vaak meegesleept in een aardappelkratje. Ons ouderlijk huis had drie slaapkamers. Een grote waar wij met twaalf kinderen op de vloer sliepen, op een p’paya (vloermat) met een deken. In de andere kamer sliepen mijn ouders en in de kleinste mijn oudste broers. Mijn moeder naaide onze kleding, bakte brood, maakte zuurkool, en tijdens de feestdagen maakte ze taarten op bestelling.”
“En in ons gezin”, zegt Liesbeth Rozenberg, “moest ik op mijn twaalfde meehelpen in de huishouding. Doorleren was in die tijd meer iets voor jongens. Als meisje ging je toch trouwen.” De bestuursleden programmeerden het onderdeel ‘Bijpraten’ twee keer. Een Boeroe tori. Bijgepraat raken met deze ‘witte’ Surinamers raak je nooit.
[van MUG Magazine]
RSS
Facebook
Twitter
