De verhalen van Sakoentela Hoebba zijn romans in een notendop
door Ezra de Haan
Niemand hoeft iets te weten
Toen ik in 2012 door Suriname reisde, viel mij keer op keer de schoonheid van sommige huizen op. Ze waren oud en uit hout en golfijzer opgetrokken, zichtbaar in verval en toch leek het geen van de bewoners te deren. Ze lagen op de porch te slapen, waren in gesprek of keken mij glimlachend aan. Steeds maakte het mij nieuwsgierig naar hun leven. Nu, jaren later, beschrijft Sakoentela Hoebba die levens en toont daarbij haar grote inlevingsvermogen. Het zorgt ervoor dat je even achter de schermen mag kijken en deelgenoot wordt van verhalen die normaal achter gesloten deuren worden besproken.
Sakoentela Hoebba
Sakoentela Hoebba (Suriname, Wanica 1958) studeerde in 2014 af aan de Schrijversvakschool Paramaribo en het directe resultaat daarvan is haar debuut De lottowinnaar. De verhalen in deze bundel zijn zeer goed geschreven en buitengewoon fijn van taal. Soms gebruikt Hoebba ook het Sarnami, de taal die Hindoestaanse Surinamers spreken, zonder dat het ook maar een moment onbegrijpelijk wordt. Integendeel, het geeft pit aan de zinnen, als een peper aan een gerecht.
Het perspectief dat de auteur gebruikt om haar verhalen te vertellen maakt al snel duidelijk dat hierover goed is nagedacht. Neem het verhaal ‘Sindhur’ waarin de in Nederland wonende Sharda haar dementerende oma in Suriname bezoekt. Door met de ogen van Sharda de omgeving van haar grootouders te bekijken ‘zie’ je het verschil tussen vroeger en nu. De zandweg is een asfaltweg geworden. De weilanden zijn verkaveld en er staan nu rijen moderne huizen waaraan de ‘shutters’ ontbreken. Ook het commentaar van de taxichauffeur in het verhaal spreekt boekdelen.
“Het huis van Nána en Náni was het enige dat er kleurloos bij stond. Het verroeste dak was bedekt met afgevallen takken en bladeren van de manjaboom die naast het huis stond. Er groeide zelfs wilde ananas op het dak.
De chauffeur die voortdurend een blik in de achteruitkijkspiegel wierp, merkte dat ik veel belangstelling had voor de omgeving. ‘Die mensen daar zitten waarschijnlijk hoog en droog in Holland hun weewee te ontvangen. Zo verwaarloosd no?’ Hij wees naar het huis van mijn grootouders.”
Eenzelfde slimme wisseling van perspectief komen we tegen in het verhaal ‘Anders’. In dit verhaal maken we mee hoe de homoseksuele Soeshiel zijn ouders vertelt dat hij met zijn vriend Vikash gaat samenwonen. De mededeling roept vertwijfeling en woede op, bij beide partijen. Door af en toe de kant van de zoon en dan weer die van de ouders te laten zien, toont Hoebba de twee kanten van het verhaal. Maar ook het verzwijgen. ‘Niemand hoeft immers iets te weten tot ze er zelf achter komen.’ In ‘Anders’ komt Soeshiel in opstand tegen deze denkwijze. ‘Ik heb niets te maken met wat andere mensen gaan zeggen. Moeten we ons steeds druk maken om wat anderen denken of zeggen?’
In het verhaal ‘De fles’ geeft de auteur aandacht aan de positie van de vrouw in Suriname. Mandra heeft te maken met Radj, een werkeloze en drankzuchtige echtgenoot die haar desondanks verbiedt te gaan werken. Het antwoord op haar uitzichtloze situatie lijkt Dilip, een man die haar liefde met botervis beloont. Helaas heeft ze zich rijk gerekend en blijkt ook die nooduitgang op een doodlopende steeg uit te komen. ‘Ze haatte zichzelf om haar zwakte zich door Dilip te laten gebruiken en om haar nog grotere zwakte dat ze niet het lef had Radj te verlaten.’ Gelukkig voor Mandra geeft de auteur een onverwachte draai aan het verhaal en loopt het totaal anders af dan verwacht.
‘De lottowinnaar’ is een heerlijk verhaal, dat typisch Surinaams oogt, maar, qua goklust, zich net zo goed in Nederland had kunnen afspelen. Het hoofdpersonage Rita wil haar leven veranderen. Vijfentwintig goklootjes moeten de jackpot van tweehonderdvijftigduizend SRD, dus zo rond de zestigduizend euro, op gaan leveren. En zodra dat geld binnen is, is het ook afgelopen met haar vriend Anand en zijn verwende kinderen. Rita heeft voorspellende dromen gehad die op niets anders kunnen duiden… Maar in de verhalen van Hoebba zit meestal een addertje onder het gras en ook deze keer is het niet alleen Rita maar ook de lezer die verrast gaat worden. Want spanning weet deze auteur aan ieder verhaal mee te geven.
“Een mens moet in het leven durven dromen en ze voelde dat haar droom die avond zou uitkomen.
Het was vijf voor negen. Rita zat met pen en papier gereed. Ze was blij dat ze alleen thuis was. Eindelijk kwam de man in beeld, in een keurig pak. Sinds kort droeg hij bij iedere trekking witte handschoenen.”
Sakoentela Hoebba is een auteur die het schrijven van korte verhalen verbluffend goed beheerst. Soms zijn ze melancholisch, soms schrijnend, hier en daar zelfs komisch. Verhalen als het titelverhaal ‘De lottowinnaar’, maar ook het verhaal ‘Mijn zesde’, doen aan Roald Dahl denken. De elf verhalen die deze bundel telt, leveren een leeservaring op die je niet snel zal vergeten. Vaak hoop je dat een verhalenschrijver zich ook eens aan een roman zal gaan wagen. Bij Sakoentela Hoebba komt die vraag niet bij mij op. Haar verhalen zijn romans in een notendop. Ieder verhaal is precies lang genoeg, met aandacht voor details geschreven en telkens verrassend. Wat wil je nog meer? Hoogstens nog zo’n prachtbundel!
Sakoentela Hoebba, De lottowinnaar. Haarlem: In de Knipscheer, 2015
Ezra de Haan is criticus voor Literatuurplein en redacteur bij uitgeverij In de Knipscheer
RSS
Facebook
Twitter
