blog | werkgroep caraïbische letteren

De nieuwe vluchteling

door Ruben Gowricharn

Europa werd de afgelopen maanden beheerst door het vluchtelingenvraagstuk. Syriërs waren het boegbeeld, maar daarvoor zwol het aantal vluchtelingen aan uit zwart Afrika. De meeste redenen om het eigen land te ontvluchten waren te vinden in de ontwrichting van de samenlevingen door oorlog en geweld, die vaak gestimuleerd waren door Europa en de VS. In de Nederlandse media werd deze vluchtelingenstroom gekenmerkt door twee beelden: de wanhopige pogingen om de Middellandse Zee over te steken en de mars van vooral Syrische vluchtelingen naar Europa.

vluchteling


Historisch omvatten de grote demografische verschuivingen de slavenhandel, de ronseling van Chinese en Indiase contractarbeiders, en de migratie van Europeanen naar de VS. Na de Tweede Wereldoorlog zijn eveneens, maar minder grote, migraties op gang gekomen zoals die uit de koloniën naar de moederlanden, van gastarbeiders en van politieke vluchtelingen. Maar er is een groot verschil tussen de huidige migratie van Syriërs met de voorgaande migraties. Rond 1900 bijvoorbeeld duurde het ongeveer een half jaar voordat een Siciliaanse emigrant in de VS antwoord ontving op een brief. Nu is met moderne communicatiemogelijkheden een permanent contact met diverse centra (mensen thuis, vrienden, vluchtelingengroepen, vluchtelingenorganisaties, andere hulporganisaties) mogelijk.

Dat verschil is te zien aan het gebruik van de mobiele telefoons. Op de televisie was het afgelopen jaar vaker te horen dat de Syrische vluchtelingen in contact stonden met het thuisfront, dat groepen vluchtelingen elkaar informeerden over barrières opgeworpen door Europese landen en over alternatieve routes, en dat ouders met telefoons hun zoekgeraakte kinderen en verwanten probeerden te vinden. Deze drukke communicatie was ook te zien tijdens het verzet van de bevolking tegen de regimes in Egypte, Libië, Algerije en nu ook in Syrië. Mobilisatie en sturing van massa’s via moderne communicatiemiddelen (ICT) is een nieuw verschijnsel. De Syrische vluchtelingen konden hun route overzien, namen geen genoegen met gesloten grenzen en plaatsten Europa met hun aanwezigheid voor een voldongen feit. Opvallend was ook dat het jonge gezinnen waren, met kleine kinderen, die dapper en zelfbewust marcheerden naar veilige oorden.

Voor de meeste migranten is de ICT ontstaan nadat ze gevestigd waren in het nieuwe land. Dat is nu anders. Hedendaagse vluchtelingen kunnen met de nieuwe communicatiemogelijkheden, ondanks het chaotisch verloop, al tijdens de migratie de betrekkingen met thuis onderhouden. De vluchteling van nu is veel zelfstandiger, heeft veel meer handelingsvrijheid en is zelfbewuster dan zijn lotgenoten van enkele decennia geleden. Hij is een actieve tegenspeler geworden. Daar moet Europa aan wennen. En dat valt niet mee!

[uit De Promotiekamer Nieuwsbrief, januari 2016]

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter